مطب تخصصی دندانپزشکی پاسداران

ارتودنسی یکی از تخصص های دندانپزشکی است که به منظور مرتب کردن ، ردیف کردن دندانها و هماهنگ نمودن فک ها به کار برده می شود .از اصلی ترین وظایف ارتودنسی، تشخیص، پیشگیری و درمان ناهنجاری های دندانی فکی است. این عمل می تواند توسط درمانهای ثابت یا متحرک ، ارتودنسی با براکت های هم رنگ دندان (سرامیکی) (کامپوزیتی)، یا توسط ارتودنسی نامرئی توسط سیستم لینگوال (قرار دادن براکت ها در پشت دندانها) یا ارتودنسی نامرئی با پلاک شفاف (Invisalign) و غیره انجام شود . ارتودنسی ثابت می تواند توسط روش های Straight  یا Edgewise یا Roth یا دیمون و غیره انجام شود . در ضمن می توان از تکنیک های جدید مانند مینی اسکرو Mini Screw در درمان ناهنجاریها کمک گرفت . درمانهای ارتودنسی به 2 گروه کلی تقسیم می شود . یک گروه از درمانهای ارتودنسی برای تصحیح دندانها است و یک گروه از درمانها برای رفع ناهنجاری فکی می باشد که در هر نوع از درمان ها نیاز به دستگاه مخصوصی برای رفع ناهنجاری می باشد . در صورتی که بیمار دارای ناهنجاری دندانی و یا فکی به موقع مراجعه نماید و همکاری خوبی داشته باشد ، می توان مشکلات بیمار را به راحتی با ارتودنسی درمان نمود ولیکن اگر بیمار به موقع مراجعه ننماید و همکاری خوبی در حین درمان ارتودنسی نداشته باشد و یا شدت ناهنجاری فکی بسیار زیاد باشد ، ممکن است نیاز به جراحی فک برای رفع مشکل فکی وجود داشته باشد. در اینگونه موارد ابتدا بیمار تحت درمان ارتودنسی قرار می گیرد و بعد از آن تحت جراحی واقع می شود.

به طور معمول ارتودنتیستی که در مطب فعالیت می نماید برای مدت طولانی مکان خود را تغییر نمی دهد و در صورت تغییر، قابل دسترسی می باشد ولیکن ارتودنتیستی که در یک کلینیک مشغول به کار می باشد به دلایل بسیاری ممکن است کلینیک را، در هر زمان ترک نماید در نتیجه درمان بیمار به متخصص دیگری در همان کلینیک واگذار می شود. در هر بار که متخصص عوض می شود، آشنایی با طرح درمان، توسط ارتودنتیست جدید ممکن است باعث طولانی شدن دوره درمانی گردد و در بعضی موارد ممکن است که درمان با موفقیت کامل به اتمام نرسد .

به 2صورت: A. متحرك  B. ثابت

. A ارتودنسی متحرك چیست؟

منظوراز ارتودنسی متحرک، دستگاهی است که بیمار می تواند خودش آن را در دهان قرار دهد و آن را از دهان خارج کند. از فك بالا و پایین بیمار قالب گرفته شده و پلاك بالا و پایین ساخته می‌شود. این روش مزیت‌های خاص خود را دارد؛ از جمله بیمار می‌تواند هنگام غذا خوردن آن را از دهانش بیرون آورده و بعد از استفاده ازمسواك و نخ دندان دوباره در دهانش بگذارد. این روش برای افرادی كه سن كمتری دارند بهتر است، زیرا علاوه بر مشكلات دندانی، می‌تواند ناهنجاری‌های فکی را نیز رفع كند ولی در انجام حركات دندانی محدودیت دارد. 

شکل1- نمونه­هایی از دستگاه متحرک

 .B ارتودنسی ثابت چیست؟

دراین نوع ارتودنسی اجزای كوچكی به نام «براكت» توسط مواد دندانپزشكی روی سطح دندان چسبانده می‌شود و بدون اینكه به دندان آسیبی برساند، توسط سیم‌ها و كش‌هایی مخصوص، دندان‌ها به سمت مورد نظر حرکت داده می‌شود. در این روش همه این اجزا ثابت بوده و بیمار نمی‌تواند به‌صورت دلخواه آنها را از دهان خود خارج كند. این روش معمولا برای درمان‌های دندانی قابل اجراست، زیرا علاوه بر حركت دادن دندان‌ها، ریشه‌های آنها را هم حركت می‌دهد، بنابراین ارتودنتیست كنترل بیشتری روی دندان‌ها دارد. 

شکل2- دستگاه ثابت ارتودنسی

هر كدام از این روش‌های درمانی موارد تجویز خاص خود را دارد. روش متحرك بیشتر برای بیماران زیر 12-14 سال كاربرد دارد و بعد از آن به‌دلیل تثبیت نسبی ساختمان‌های استخوانهای فکی عملا روش ارتودنسی متحرك تاثیر زیادی دربر نخواهد داشت. برای بیمارانی كه بالاتر از این سن هستند معمولا درمان ثابت تجویز می‌شود تا دندان‌ها در وضعیتی منظم‌تر در فك قرار گیرند.  اگر در سنین بالا نیاز به تصحیح فکین وجود داشته باشد (كه در بسیاری از موارد در سنین پایین‌تر با درمان‌های معمولی و ارزان‌تر، ارتودنسی متحرك درمان پذیر هستند). علاوه بر درمان ارتودنسی ثابت، جراحی فک نیز مد نظر قرار می گیرد که توسط متخصص جراحی دهان و فک و صورت انجام می شود. بسته به نوع ناهنجاری، شدت مشکل ، سن بیمار، ارزیابی نیمرخ بیمار، دستگاههای ارتودنسی می تواند متحرک یا ثابت باشد. متخصص ارتودنسی براساس نوع ناهنجاری دستگاه مناسب ارتودنسی را انتخاب می کند. در بعضی از موارد بیمار نیاز به دستگاه متحرک و در بعضی از موارد نیاز به دستگاه ثابت دارد. به همین دلیل است که نوع ناهنجاری در انتخاب نوع درمان تعیین کننده است. بنابراین در درمان ارتودنسی نمی توان بر اساس اصرار بیمار به نوع خاصی از دستگاه، همان دستگاه را برای درمان ناهنجاری استفاده کرد. این وسایل با ایجاد فشار ملایم بر دندان ها سبب تغییر وضعیت فک و دندان ها در جهت اصلاح موقعیت آنها می شوند. گاهی اوقات به علت شلوغی و نامرتبی دندان ها و نبود فضای کافی در فک برای همه دندان ها، ارتودنتیست تشخیص می دهد که باید یک یا چند دندان کشیده شود تا با استفاده از فضای خالی به دست آمده، سایر دندان ها در فضای مناسب و به طور مرتب چیده شوند. مراحعه منظم به متخصص ارتودنسی و مراقبت از دندان ها و وسایل ارتودنسی در دوره درمان و عمل کردن به توصیه های ارتودنتیست، سبب می شود بیمار در کوتاه ترین زمان به مطلوب ترین نتیجه ممکن دست یابد.

دستگاه های ارتودنسی با اعمال نیرو روی دندان موجب جابه جایی آنها می شوند. این نیروها در حد نیروهای بیولوژیک هستند و دندان پزشک با اطلاع کامل از میزان آنها و محاسبه با روش های خاص درمانی اقدام به اعمال آنها می کند. پس از هر جلسه درمانی درد اندکی به وجود می آید که علت آن فعال سازی دستگاه توسط متخصص ارتودنسی است. معمولا این درد ۳ تا ۵ روز به طول می انجامد و تا فعال سازی بعدی از بین می رود. برای رفع این درد می توان مسکن مصرف کرد. استفاده کوتاه مدت از داروهای ضدالتهاب هیچ گونه مغایرتی با درمان های ارتودنسی ندارد (استفاده بلند مدت از داروهای مسکن به هیچ وجه توصیه نمی شود).

درمان های ارتودنسی فقط برای مرتب شدن دندان های به هم ریخته نیست در درمان های ارتودنسی روابط 2 فک و دندان ها نیز بهبود می یابد. صحیح نبودن رابطه فک بالا و پایین ، بر غذا خوردن، جویدن و صحبت کردن نیز تاثیر منفی خواهد داشت. بسیاری از افراد که با ناهنجاری هایی در فک و دندان ها روبه رو باشند، گاهی نمی توانند حروف را درست بیان کنند، مثلا ممکن است حرف س را ش تلفظ کنند یا تلفظ حرف ر برای آنها دشوار باشد. همچنین چهره افراد و استخوان بندی صورت شان نیز تحت تاثیر روابط فک قرار می گیرد مثلا افرادی که فک پایین آنها جلوتر از فک بالا قرار گرفته، نه تنها مشکلاتی از قبیل جویدن و صحبت کردن دارند، بلکه استخوان بندی کل صورت آنها تغییر می کند و چهره فرد را عبوس و خشمگین نشان می دهد. گاهی اوقات شلوغی دندان ها به خصوص در قسمت جلوی فک باعث ماندن غذا در لا به لای دندانها و تمیز نشدن بسیاری از سطوح دندانی هنگام مسواک زدن می شود که این امر خود مشکلات پوسیدگی دندان ها و بیماری های لثه ای را در پی خواهد داشت. درمان های ارتودنسی کمک فراوانی به درست جویدن و تکلم می کند و در عین حال از ایجاد ناراحتی های مفصلی جلوگیری می کند.

ویزیت های مرتب توسط متخصص ارتودنسی باعث می شود که درمان بتواند در زمان صحیح شروع شود. در خلال نخستین ویزیت ، متخصص ارتودنسی وضعیت دندان ها و 2 فک را بررسی می کند و از رادیوگرافی تشخیصی نیز کمک می گیرد اگر بیمار احتیاج به درمان ارتودنسی داشته باشد در همان جلسه توسط پزشک توضیح داده می شود که بیمار چه مدتی اختیاج به درمان دارد و از چه دستگاه هایی در خلال درمان استفاده می شود. همچنین فواصل بین ویزیت ها و نیز هزینه درمانی مشخص می شود.

دستگاههای ارتودنسی فقط برای کودکان نمی باشد، بلکه در هر سنی، می توان از آنها به شرطی که سلامت لثه، دندانها وجود داشته باشد، استفاده گردد. اگر مشکل بیمار فکی باشد بهتر است درمان قبل از بلوغ شروع شود و اگر بیمار با مشکل فکی بعد از بلوغ مراجعه نماید نیاز به ارتودنسی و جراحی خواهد داشت. اگر بیمار دارای ناهنجاری دندانی باشد به شرطی که مشکلات لثه ای نباشد در هر زمان می توان درمان ارتودنسی ثابت را انجام داد. ولی بازهم ترجیح داده می شود که برای مشکلات دندانی بیمار قبل از بلوغ مراجعه نماید.   

طول درمان بسته به نوع و شدت ناهنجاری دندانی فکی، سن مراجعه بیمار، همکاری بیمار، شرایط بیولوژیک، در آوردن یا درنیاوردن دندانها و غیره متفاوت می باشد ولیکن به طور میانگین طول درمان ارتودنسی در حدود 2 سال می باشد و ممکن است در بعضی موارد درمان تا چند سال به طول بیانجامد و به طور متوسط بیماران هر 4 تا 6 هفته یکبار معاینه می شوند

در طول هفته اول پس از گذاشتن سیم ها، بیمار ممکن است قدری احساس درد و ناراحتی داشته باشد. پس از گذشت چند روز، درد وناراحتی خود بخود برطرف می شود. هم چنین در جلسات ویزیت که در خلال درمان انجام می شود به علت فعال کردن سیم ها، فنرها، کش ها، ممکن است تا چند روز درد مختصری در دندانها وجود داشته باشد که این نوع درد ها طبیعی تلقی می شود. در صورتی که دستگاه های ارتودنسی لثه و گونه را ملتهب نماید. دکتر موم مخصوص دندانپزشکی را، جهت رفع مشکل فوق در اختیار شما قرار می دهد. در بعضی مواقع به علت ناراحتی و درد، بیمار می تواند از مسکن ساده مثل استامینوفن استفاده نماید. 

بعد از قرار دادن سیم ها، فنرها و کش ها بر روی دندان دکتر جمیلیان تمام توضیحات مورد نیاز در ارتباط با نوع مواد غذایی مصرفی در طول درمان را، به شما خواهد داد، که شامل موارد ذیل می باشد:

از آدامس شکلات کش دار، گز، سوهان، ته دیگ، نان ساندویچی استفاده نفرمائید. غذا و میوه را به قطعات کوچک قسمت کرده و آنها را، روی دندان های عقب قرار دهید. از گاز زدن غذا و میوه، پیتزا، ساندویچ، نان خشک یا تست شده، سیب، خیار، بلال، توسط دندان های جلو و پائین خودداری فرمائید. ابتدا هسته میوه های هسته دار مثل ( هلو، آلوزرد، گوجه سبز، خرما، زیتون ) را درآورده سپس خود میوه را به قطعات کوچک قسمت کرده، و از دندانهای عقب برای جویدن استفاده فرمائید. برای استفاده از آجیل ( پسته، بادام، فندق، گردو و تخمه ) پوست آنها را خارج کرده و مغز آن را روی دندانهای عقب قرار دهید. دقت کنید تا در داخل غذا، ریگ، استخوان جوجه  یا  مرغ، نان خشک یا گوشت سفت نباشد. از قرار دادن مداد ، خودکار و اسباب بازی به داخل دهان خودداری فرمائید .

رعایت بهداشت دهان و دندان در زمانی که بیمار تحت درمان ارتودنسی است ، اهمیتی دو چندان دارد . براکت ها و هرگونه دستگاه ارتودنسی در دهان می تواند در صورت عدم رعایت بهداشت محل تجمع پلاک میکروبی شده ، باعث پوسیدگی دندانی و مشکلات لثه ای گردد . بنابراین توصیه می شود که در طول درمان ارتودنسی بعد از هر وعده غذایی مسواک زده شود . به یاد داشته باشید وضعیت دندانها و لثه بیانگر میزان همکاری بیمار در زمینه رعایت بهداشت دهان است . اگر در حین درمان ارتودنسی بیمار بهداشت دهان مناسبی نداشته باشد ، امکان بروز لکه های سفید رنگ ، ایجاد پوسیدگی روی دندانها و یا تورم و التهاب لثه و حتی خونریزی از لثه وجود دارد که این امر تبعاتی نظیر ظاهر نازیبای دندانها پس از پایان درمان ارتودنسی و یا نیاز به جراحی لثه حین درمان ارتودنسی را به دنبال خواهد داشت. مسواک های بین دندانی ، نخ دندان هم بایستی در کنار مسواک زدن استفاده شوند . طریقه صحیح مسواک زدن و استفاده از موارد فوق بعد از قرار دادن ارتودنسی ثابت و متحرک به بیمار در مطب آموزش داده می شود . اگرچه مسواک های برقی از نظر آماری برتری زیادی نسبت به مسواک های دستی ندارند ولی دیده شده است که بیمارانی که دارای مسواک برقی هستند بهداشت بهتری دارند . بنابراین می توان از مسواک های برقی هم استفاده کرد . 

نحوه مسواک زدن صحیح دندانها :

-    برای اينکه تمام دندانها تميز شود ، بايد طبق روالی منظم مسواک زده شود . همان طور که می دانيد دندانها  به غير از سطوح در تماس با هم که بايد با نخ دندان تميز شود دارای سه سطح بيرونی (سمت گونه) ، سمت درونی (سمت زبان يا کام) و سطح رويی يا جونده (که جويدن را انجام می دهد) می باشد.

-    مسواک زدن را مثلا به اين صورت شروع می کنيد که از سطح بيرونی دندانهای با لا از آخرين دندان سمت چپ اغاز گشته و بعد از تميز شدن اين ناحيه مطایق روشی که در ذيل آمده ، مسواک را کمی جلو آورده و ناحيه دوم تميز می شود ، جلو آوردن مسواک نبايد زياد باشد به نحوی که ناحیه دوم با اول همپوشانی داشته باشد.به همين ترتيب تمام سطح بيرونی دندانهای بالا تميز شده و بعد سطح داخلی دندانهای بالا به همين ترتيب از سمت چپ تا آخرين دندان سمت راست تميز می شود. در پايان سطح جونده دندانهای بالا باز هم با همان ترتيب تميز می گردند.در مورد دندانهای پايين نيز همين مراحل انجام می شود.

مرحله1: ابتدا مقدار کمی خمیر دندان روی مسواک خشک قرار دهید ،مسواک زاویه 45 درجه باسطح خارجی دندان داشته و جهت الیاف مسواک به سمت براکت ها باشد.

مرحله2: جهت نفوذ الیاف مسواک به شیار بین لثه ودندان لازم است از حرکات لغزشی با دامنه کوتاه یا حرکات چرخشی به مدت 10 ثانیه برای هر دندان استفاده نمائید.

مرحله3: در این مرحله سطح داخلی دندانها تمیز می شود.با قرار دادن مسواک به طور مایل و با حرکات لغزشی با دامنه ی کوتاه این عمل را انجام دهید.

مرحله4: مسواک زدن دندان های فک پایین  از محل تماس دندان و لثه به سمت بالا شروع و مانند فک بالا ادامه می یابد. در انتها برای تمیز شدن زبان می توانید زبان به به آرامی از عقب به جلو مسواک نمایید.

نخ دندان:

استفاده از نخ دندان برای تمیزکردن سطوح بین دندان ها حداقل یکبار در روز ضروری است البته از نظر اولويت بعد از مسواک معمولی و مسواک بين دندانی قرار دارد .برای این منظور 30 سانتی متر از نخ بریده و طبق دستورات زیر عمل نمائید.
Super floss  که دارای دو قسمت نازک سفت و خشک و قسمت ضخیم تر اسفنجی و نرم می باشد. از قسمت نازک برای گذراندن نخ از زیر سیم و از قسمت دیگر برای نخ زدن استفاده می شود.

مرحله 1: انتهای نازک و سفت از بین فضای دندان و دستگاه ارتودنسی عبور دهید.

مرحله 2: با گرفتن دوطرف نخ دندان با انگشت دودست به ارامی نخ را در بین دندانها کشیده و خیلی ملایم آنرا بر روی سطح دندان به بالا و پائین حرکت دهید .

 مرحله 3-4: نخ را تا زیر لثه و بر روی دو دندان مجاور حرکت داده شود.هرگز نخ دندان را به صورت حرکت اره ايی روی لثه نکشيد. هدف تميز شدن دو سطح دندانی مجاور هم می باشد.

مرحله 3-4: نخ را تا زیر لثه و بر روی دو دندان مجاور حرکت داده شود.در هر ناحيه تماس دو سطح وجود دارد که مربوط به دو دندان مجاور می باشد و اين دو ناحيه با دو جهت حرکتی مخالف هم تميز می شوند.

برس بین دندانی:

وسیله  مفید و بسيار مهم  برای تمیز نمودن نواحی دندانی در زیر سیم و اطراف براکتها می باشد.از این وسیله به اهستگی و با دقت مطابق شکل استفاده نمائید.بايد سمت چپ و راست براکتها به صورت تک به تک حتما تميز شود که مسواک از بالا پايين سيم عبور داده شده و با حرکت رفت و برگشتی به بالا و پایین سطح دندان در مجاورت براکت تميز می شود. در صورتيکه سطح بالا و پايينی براکت نيز با اين مسواک تميز شود بسيار عالی خواهد بود. بعد از مدتی استفاده از اين مسواکها پرزهای سر آن تخريب می شود که بايد تعويض شوند ( بين 2-1 ماه)

1. شما علاوه بر مسواک معمولی (نرم یا متوسط)، به مسواک مخصوص ارتودنسی، مسواک بین دندانی و نخ دندان سوپرفلاس نیاز دارید. پس از هر وعده غذایی، باید به دقت مسواک زد و پس از مسواک زدن، دندان ها و وسایل ارتودنسی را به دقت بررسی و کنترل کرد. توالی صحیح رعایت بهداشت دهان به این شرح است: نخ دندان، سپس مسواک و بعد دهانشویه فلورایددار (روزانه یا هفتگی) همچنین لازم است لثه ها را مرتب با آب نمک رقیق و به کمک انگشت ماساژ داد.

2. خونریزی از لثه هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن، نشانه التهاب لثه است و لازم است بهداشت دهان دقیق تر و موثرتر رعایت و در صورت صلاحدید متخصص ارتودنسی، دندان ها جرمگیری شود. گاهی حساسیت دندان ها به گرما و به خصوص سرما (هوای سرد یا نوشیدنی های سرد) نشانه پوسیدگی دندانی است، در این صورت باید در اولین فرصت آن را به متخصص ارتودنسی اطلاع داد.

 
3. خوردن غذاهای سفت به سیم ها و وسایل ارتودنسی آسیب می زند و باعث افزایش طول و هزینه های درمان می شود، بنابراین باید:

از خوردن غذاهای سفت مانند ته دیگ، پیتزا، آجیل، نان خشک و میوه های سفت و هسته دار مانند گوجه سبز، هلو، انار و ... خودداری کرد. خوردن انواع شکلات، آبنبات و قطعات بزرگ آدامس در طول درمان ممنوع است. در صورت تمایل به خوردن ساندویچ، سیب، هویج یا میوه های مشابه، باید ابتدا آنها را به قطعه های کوچک تقسیم و سپس میل کنید.

 
4. دستگاهی که روی دندان ها قرار گرفته، کاملا ثابت و محکم است، بنابراین نباید آن را با دست یا هر وسیله دیگری دستکاری کرد.

 
5. از فشار دادن دندان ها روی هم و ساییدن آنها به یکدیگر خودداری کنید.

6. بندهایی که محکم قرار گرفته باشند، از پوسیدگی جلوگیری می کنند، در حالی که بندهای لق شده خطرناک هستند و به سرعت زیر آنها پوسیدگی ایجاد خواهد شد بنابراین در صورت لق شدن بندها یا جدا شدن هر کدام از وسایل از روی دندان ها، باید هرچه سریع تر با متخصص ارتودنسی تماس گرفت.

7. اگر سیم اصلی بشکند، باید برای تعیین وقت معاینه، سریع با متخصص ارتودنسی تماس گرفت. در صورت جدا شدن یکی از سیم های نازک که سیم اصلی را روی وسایل محکم می کند، باید آن را به دقت خارج کرد و به پزشک اطلاع داد. در موارد اورژانس، نوک تیز سیم های نازک نگهدارنده سیم اصلی را به محل اولیه برگردانید و مقداری موم یا آدامس بدون قند روی آن قرار دهید تا به بافت های دهان آسیب نرساند.

اگر دستگاه متحرک ارتودنسی بشکند یا گم شود و یا اگر براکت دستگاههای ثابت به هر دلیلی بشکند و یا هر گونه مشکلی برای آنها ایجاد شود به علت حرکت نابجای دندان و به علت آسیب به مخاط دهان بیمار می بایست با تماس تلفنی وقت اورژانس گرفته و فوراً مراجعه نماید.

بلی، در صورتی که بیمار از دستگاه متحرک استفاده می نماید به بیمار سفارش می شود که در هنگام ورزش و غذا خوردن از دستگاه متحرک استفاده نکند در صورتی که بیمار دستگاه ارتودنسی ثابت را دارد به بیمار توصیه می شود که در هنگام ورزش از  Mouth guard استفاده کند. 

خير،. دربسياري از موارد کشيدن دندان ها لازم نيست گاهی اوقات برای ایجاد فضا در فک به منظور کاهش جلوزدگی دندانها، و یا شلوغی دندانها نیاز به کشیدن دندان است.ولي بايد گفت اگر واقعاً نياز به کشيدن دندان دايمي دردرمان ارتودنسي لازم باشد بيمار نبايد به خاطر ترس ازاين مساله از درمان صرف نظر کند. چرا که فضاهاي ناشي از کشيدن دندان کاملاً با حرکات ارتودنسي بسته مي شوند و بیمار به حالت نرمال رشدي صورت ونهايتاً هماهنگي مناسب صورت خود مي رسد.

رنگ لثه سالم صورتی روشن است البته رنگ لثه وابسته به نژاد و رنگ پوست می باشد به طوری که در پوست های تیره تر ممکن است رگه هایی از رنگ قهوه ای در لثه مشاهده گردد. قوام لثه در حالت طبیعی محکم است و در عین حال خاصیت ارتجاعی دارد به طوری که با فشار ملایم نوک انگشت بر روی لثه مختصری فرو رفتگی ایجاد می شود که با برداشتن انگشت فرورفتگی ایجاد شده از بین می رود و لثه به حالت طبیعی برمی گردد و خونریزی مشاهده نمی شود در حالت طبیعی نمای لثه حالت دانه دانه یا پوست پرتقالی دارد . 

1-      اگر در هنگام مسواک و نخ زدن ، لثه ها شروع به خونریزی کنند .

2-      اگر لثه ها قرمز و متورم و ملتهب شوند

3-      لثه هایی که به نحویی از دندانها جدا شده و فاصله گرفته اند .

4-      وجود جرم Calculus بر روی دندانها

5-      خروج چرک از میان لثه و دندان در هنگام فشردن انگشت بر روی لثه مجاور

6-      لق شدن دندان و حرکت مختصر آن

باید یادآور شد که به مشکلات لثه ای ژنژیویت Gingivitis یا پریودنتیت Periodontitis می گویند که توسط پزشک متخصص تشخیص داده می شود .

در جواب به این سوال باید گفت اگر بیمار در حین درمان ارتودنسی بهداشت خوبی داشته باشد و تمامی نکاتی که دکتر جمیلیان در حین درمان به بیمار گوشزد می نماید رعایت نماید پوسیدگی ایجاد نخواهد شد ولیکن باید دانست حتی بیماری که تحت درمان ارتودنسی نیست ممکن است دارای یک یا چند دندان پر کرده باشد بنابراین عامل اصلی رعایت بهداشت دهان است حال اگر بیمار دارای سیم و فنر و کش های ارتودنسی باشد اهمیت رعایت بهداشت دو چندان می شود زیرا سیم ها ، فنرها، کش ها مکان های مناسبی برای گیر غذایی می باشند در نتیجه می بایست بیمار به نحو مناسب بعد از هر وعده غذایی دندانها را تمیز نماید. باید خاطر نشان کرد که نحوه آموزش بهداشت هم در مطب به بیمارآموزش داده می شود و هم اینکه نحوه مسواک زدن صحیح در قسمت آموزش بهداشت در داخل سایت دکتر عبدالرضا جمیلیان وجود دارد. 

تمام تلاش انسانها در دوران زندگی برای بهبود کیفیت زندگی است ، بخشی از این اقدامات جهت ایجاد ظاهری زیبا، بخشی مربوط به ایجاد فانکشن و بازدهی مناسب در حفره دهان می باشد. فراهم شدن سلامتی در قسمت ابتدایی دستگاه گوارش باعث کارآیی بهتری در کل سیستم گوارش می شود . سلامت جسم و روح از دیگر اهداف ارتودنسی است. ارتودنسی بر سلامت کلی و سلامت روانی فرد تاثیر بسزایی دارد . ایجاد ظاهری زیبا، کارآیی مناسب سیستم جونده باعث ارتقاء کیفیت زندگی می شود . امروزه والدین بیش از گذشته نقش حمایتی خود را برای فرزندان ایثار می نمایند و ارتودنسی زمینه ای است تا والدین از هر فرصتی برای افزایش بهبود کیفیت زندگی فرزندشان دریغ نکنند. با توجه به ارزش یک لبخند خوب در تامین سلامت روحی و اعتماد به نفس بالا همه سعی می کنند لبخد زیبایی برای فرزندشان فراهم کنند .

هر كدام از این روش‌های درمانی موارد تجویز خاص خود را دارد. روش متحرك بیشتر برای بیماران زیر 12-14 سال كاربرد دارد و بعد از آن به‌دلیل تثبیت نسبی ساختمان‌های استخوانهای فکی عملا روش ارتودنسی متحرك تاثیر زیادی دربر نخواهد داشت. برای بیمارانی كه بالاتر از این سن هستند معمولا درمان ثابت تجویز می‌شود تا دندان‌ها در وضعیتی منظم‌تر در فك قرار گیرند.  اگر در سنین بالا نیاز به تصحیح فکین وجود داشته باشد (كه در بسیاری از موارد در سنین پایین‌تر با درمان‌های معمولی و ارزان‌تر، ارتودنسی متحرك درمان پذیر هستند). علاوه بر درمان ارتودنسی ثابت، جراحی فک نیز مد نظر قرار می گیرد که توسط متخصص جراحی دهان و فک و صورت انجام می شود. بسته به نوع ناهنجاری، شدت مشکل ، سن بیمار، ارزیابی نیمرخ بیمار، دستگاههای ارتودنسی می تواند متحرک یا ثابت باشد. متخصص ارتودنسی براساس نوع ناهنجاری دستگاه مناسب ارتودنسی را انتخاب می کند. در بعضی از موارد بیمار نیاز به دستگاه متحرک و در بعضی از موارد نیاز به دستگاه ثابت دارد. به همین دلیل است که نوع ناهنجاری در انتخاب نوع درمان تعیین کننده است. بنابراین در درمان ارتودنسی نمی توان بر اساس اصرار بیمار به نوع خاصی از دستگاه، همان دستگاه را برای درمان ناهنجاری استفاده کرد. این وسایل با ایجاد فشار ملایم بر دندان ها سبب تغییر وضعیت فک و دندان ها در جهت اصلاح موقعیت آنها می شوند. گاهی اوقات به علت شلوغی و نامرتبی دندان ها و نبود فضای کافی در فک برای همه دندان ها، ارتودنتیست تشخیص می دهد که باید یک یا چند دندان کشیده شود تا با استفاده از فضای خالی به دست آمده، سایر دندان ها در فضای مناسب و به طور مرتب چیده شوند. مراحعه منظم به متخصص ارتودنسی و مراقبت از دندان ها و وسایل ارتودنسی در دوره درمان و عمل کردن به توصیه های ارتودنتیست، سبب می شود بیمار در کوتاه ترین زمان به مطلوب ترین نتیجه ممکن دست یابد.

درمان های ارتودنسی فقط برای زیبایی نیست بلکه به منظور برقراری رابطه بین دندانی و فکی بهتر انجام می گیرد. با این درمان ها نه تنها به زیبایی بیشتر دست می یابیم بلکه می توانیم با رعایت بهداشت از پوسیدگی های بیشتر که براثر نامرتبی و روی هم قرارگرفتن برخی از دندان ها یا فاصله بین دندانی جلوگیری کنیم. درمان ارتودنسی ، به جابجایی دندان های کج و نامناسب کمک می کند. مسواک زدن دندان های کج بسیار سخت است و این امر می تواند شما را در معرض خطر پوسیدگی دندان یا بیماری لثه قرار دهد. رعایت بهداشت دهان و دندان در زمان ارتودنسی به حفاظت از لثه و دندان های شما کمک می کند . همچنین طول درمان را کوتاه تر می کند.  درمان ارتودنسی از سایش شدید دندانها جلوگیری به عمل می آورد. تصحیح فکین باعث سلامت مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) می شود در بعضی موارد ارتودنسی باعث رفع صدای فک و درد و التهاب مفصل گیجگاهی می شود. قرار گرفتن دندان ها در محل خود و ایجاد روابط فکی صحیح، سبب تکلم بهتر حروف و کلمات توسط بیمار و نهایتا حضور با اعتماد به نفس او در جامعه می شود. درمان ارتودنسی باعث افزایش کیفیت زندگی (Quality of life) و بر روی سلامت روح و روان فرد تاثیر به سزایی دارد.

علاوه بر مرتب کردن دندانها ، تصحیح موقعیت لب ها می توان فواید ارتودنسی را به طور ذیل خلاصه کرد:

A-ارتودنسی طول عمر دندان ها را افزایش می دهد؟

مرتب کردن دندان ها موجب قرار گرفتن آنها در موقعیت مطلوب داخل فک می شود که نتیجه آن پخش متوازن نیرو در تمام جهات و کاهش فشار روی ریشه دندان ها است. از طرف دیگر منظم شدن دندان ها به تمیز کردن آنها نیز کمک خواهد کرد.

B-ارتودنسی موجب برطرف کردن مشکلات گوارشی می شود

در حالت عادی هر دندان در هر فک با دو دندان دیگر در فک مقابل در تماس است. چنانچه در بیماری این وضعیت وجود نداشته باشد غذا به خوبی آسیاب نشده و هضم غذا و در نتیجه گوارش آن با مشکل روبه رو می شود. درمان ارتودنسی، باعث ایجاد تماس های مناسب و در نتیجه افزایش تاثیر جویدن خواهد شد. با داشتن دندانهای منظم کارآیی قسمت ابتدایی دستگاه گوارش به نحو کامل برقرار می گردد. 

C-ارتودنسی باعث درمان مشکلات عضلانی می شود

افرادی که بیشتر فعالیت خود را با دست راست انجام می دهند عضلات قوی تر با حجم بزرگ تر نسبت به دست چپ دارند اما چون دست ها زیر لباس قرار می گیرند تاثیر زیاد و قابل توجهی در بیننده به وجود نمی آورند. حال اگر شخصی به دلایل مختلف مانند عادت کردن یا کوچک بودن فک و... با دندان های یک طرف غذا بخورد، به مرور زمان عضلات یک طرف از طرف دیگر بزرگ تر و صورت وی نامتقارن می شود و چون در برخوردهای اجتماعی صورت اولین قسمتی است که مورد توجه قرار می گیرد، این مشکل خود را به وضوع نشان می دهد.

D-ارتودنسی باعث ایجاد ظاهری زیبا در صورت می شود.

هر لبخندی با دندان های منظم و ردیف، زیباتر است.

پشت هر لبخند زیبا، دندان هایی زیباست.

یکی از عمده مسائلی که ممکن است زیبایی شما را تحت تاثیر قرار دهد، دندان های بدفرم و نامرتب است.

مسلما یکی از مهم ترین اجزای صورت که در زیبایی افراد تاثیر دارد یا ممکن است مانع به چشم آمدن زیبایی یک فرد شود، دندان های اوست؛ اجزایی که چه هنگام خندیدن و چه هنگام حرف زدن. نخستین بخش از اجزای صورت هستند که به چشم طرف مقابل شما می آیند و می توانند تاثیر شگرفی روی روابط شما داشته باشند؛ همواره یکی از بزرگ ترین معضلات بیماران دهان و دندان، نامرتبی یا بدفرمی دندان هاست که شاید در نگاه اول، تمام زیبایی های شما را تحت تاثیر خود قرار دهد. لبخند زیبا با دندان های مرتب گاهی اوقات برای خیلی ها آرزوست. افرادی که دندان های نامرتبی دارند با هر بار جلوی آینه رفتن یا لبخند زدن به این فکر می کنند که کاش دندان های صاف و مرتبی داشتند. این آرزو این روزها دیگر دست نیافتنی نیست. علم دندانپزشکی نه تنها در زیباسازی دندان ها به خوبی پیشرفت کرده است بلکه روش های راحت تر و ساده تری را برای رسیدن به نتیجه مطلوب به کار می گیرد.فراموش نکنید که لبخند زیبا، نخستین مرحله پذیرش شما به آغوش یک اجتماع فعال است و چهره شما با چنین لبخندی، بسیار زیباتر می شود. همیشه شنیده ایم که هر چهره ای با لبخند زیباتر است، اما شرط داشتن لبخندی زیبا، وجود دندان هایی مرتب و ردیف است. به طور حتم لبخندی که پشت آن، دندان های به هم فشرده و نامرتب پنهان شده باشد. نه تنها در زیبا کردن چهره افراد نقشی نخواهد داشت بلکه گاهی هم تاثیر عکس بر نظر افراد در مورد ما می گذارد.

E-ارتودنسی باعث افزایش اعتماد به نفس و غلبه بر مشکلات روحی روانی می شود.

F-ارتودنسی باعث افزایش کیفیت زندگی Quality of life می شود.

G- ارتودنسی بر روی سلامت روح و روان فرد تاثیر به سزایی دارد

26. ارتودنسی در بزرگسالان چگونه است؟

لبخند، یکی ازمهمترین خصوصیات زیبایی صورت و یکی از ارکان اصلی جذابیت هر فرد محسوب می شود.از طرفی دندان های کج و عدم جفت شدن دندان ها منجر به ایجاد و تشدید بیماری های دهان و دندان از جمله بیماری های لثه ، تحلیل لثه و استخوان، پوسیدگی های دندانی، سایش شدید دندان ها و در نهایت دردهای مفصل گیجگاهی- فکی می شود.از این رو انجام ارتودنسی در بزرگسالی منجر به بهبود ظاهر صورت و لبخند، بهبود سلامت دندان ها، لثه و در نهایت منجر به افزایش اعتماد به نفس و غلبه بر مشکلات روحی روانی در فرد می شود.امروزه در دنیا تعداد بزرگسالان تحت درمان ارتودنسی در حال افزایش است.زیرا این نوع روش درمانی برای رفع کجی و بی نظمی دندان ها، عدم جفت شدن دندان ها، وجود فضا بین دندان ها، زیاد دیده شدن لثه ها در هنگام لبخند زدن (Gummy Smile)و وجود مشکلات در جویدن و صحبت کردن کاربرد دارد .در حال حاضر استفاده از دستگاههای مدرن برای انجام ارتودنسی موجب کاهش ناراحتی های حین درمان و طول درمان و افزایش انتخاب های درمانی برای بیمارشده است.

لبخند، یکی ازمهمترین خصوصیات زیبایی صورت و یکی از ارکان اصلی جذابیت هر فرد محسوب می شود.از طرفی دندان های کج و عدم جفت شدن دندان ها منجر به ایجاد و تشدید بیماری های دهان و دندان از جمله بیماری های لثه ، تحلیل لثه و استخوان، پوسیدگی های دندانی، سایش شدید دندان ها و در نهایت دردهای مفصل گیجگاهی- فکی می شود.از این رو انجام ارتودنسی در بزرگسالی منجر به بهبود ظاهر صورت و لبخند، بهبود سلامت دندان ها، لثه و در نهایت منجر به افزایش اعتماد به نفس و غلبه بر مشکلات روحی روانی در فرد می شود.امروزه در دنیا تعداد بزرگسالان تحت درمان ارتودنسی در حال افزایش است.زیرا این نوع روش درمانی برای رفع کجی و بی نظمی دندان ها، عدم جفت شدن دندان ها، وجود فضا بین دندان ها، زیاد دیده شدن لثه ها در هنگام لبخند زدن (Gummy Smile)و وجود مشکلات در جویدن و صحبت کردن کاربرد دارد .در حال حاضر استفاده از دستگاههای مدرن برای انجام ارتودنسی موجب کاهش ناراحتی های حین درمان و طول درمان و افزایش انتخاب های درمانی برای بیمارشده است.

درمان صحیح ارتودنسی نیاز به نظم خاص و آماده سازی بیماران دارد. این آماده سازی شامل جرم گیری، ترمیم پوسیدگی ها، کشیدن دندان ها (در صورت نیاز) و آموزش بهداشت است. شرط اصلی درمان ارتودنسی موفق، همکاری بیمار و عمل به توصیه های متخصص ارتودنسی است. چون درمان ارتودنسی در مدت زمان نسبتا طولانی انجام می گیرد بنابراین علاقه و اشتیاق بیمار در به دست آوردن نتیجه ای خوب، تاثیرگذار است.

پس از اتمام یک دوره درمانی از وسایل و دستورالعمل های خاصی برای حفظ نتیجه درمان استفاده می شود. متاسفانه برخی از بیماران پس از مشاهده نتیجه مطلوب به این دستورالعمل ها توجه کافی نمی کنند و سهل انگاری آنها باعث جابه جایی ناخواسته دندان ها می شود که میزان این جابه جایی متغیر است. نکته دیگر اینکه بدن انسان در برابر تغییرات ناگهانی واکنش های نامطلوبی نشان می دهد. بنابراین، بهتر است درمان های ارتودنسی به صورت آهسته و پیوسته انجام گیرند. 

اصولاً هر درمان پزشکي خصوصاً اگر غير علمي وبه صورت اشتباه صورت بگيرد مي تواند ايجاد عارضه کند. درمان ارتودنسي هم از اين قاعده مستثني نيست.آن چه که بيماران ارتودنسي بايدبه خاطر داشته باشند. اين است که رعايت کامل توصيه هاي متخصص ارتودنسی ورعايت بهداشت در درمان بسيار مهم است چرا که مي تواند عوارضي مانند پوسيدگي ، تحليل لثه و بيماري هاي آن را به صفر برساند. گاهي درد ولقي مختصري هنگام درمان ارتودنسي براي بيمار در دندان ها عارض مي شود . که با استفاده از داروهاي مسکن وضد التهاب به راحتي قابل کنترل است ورفع مي شود. بد رنگي وزرد شدن دندان ها ، بعد از خارج کردن کامل دستگاه ارتودنسي از دهان با استفاده از عمل سفيد کردن دندان ها (Bleaching) رفع خواهد شد. مشکلات لثه اي وپوسيدگي دندان دربيماراني با بهداشت پايين وهمکاري ضعيف اتفاق مي افتد.

بیمارانی كه متقاضی درمان ارتودنسی هستند باید بهداشت بسیارخوبی داشته باشند، چون در شرایط قرارگیری پلاك‌های متحرك و به‌خصوص براكت و سیم‌های ثابت رعایت بهداشت دهان مشكل‌تر می‌شود و اگر بیمار دقت و تمركز كافی در رعایت بهداشت خود نداشته باشد، دندان‌ها دچار پوسیدگی می‌شوند. مشكل بعدی احتمال برگشت درمان است. این وضعیت درصورتی كه بیمار دستور متخصص را برای استفاده منظم از پلاك‌های نگهدارنده بعد از درمان ثابت نادیده بگیرد یا در بیمارانی كه توسط دندانپزشك عمومی که تخصص ارتودنسی ندارد ، درمان شده‌اند، مشاهده می‌شود. اگر در دوره درمانی بهداشت رعایت نشود، می تواند موجب التهاب و قرمزی و افزایش حجم لثه ها شود

 گاهی بیماران تحت درمان ارتودنسی از پوسیدگی‌ دندان یا بیماری لثه به دلیل ارتودنسی، نگران هستند باید گفت که این مشکلات ربطی به درمان ارتودنسی ندارد و به علت بی‌توجهی نسبت به رعایت بهداشت دهان و دندان است.بیمار باید بعد از هر وعده غذایی با مسواک‌های مخصوص مسواک بزند. دو نوع مسواک مخصوص ارتودنسی وجود دارد . مسواک ‌هایی که موهای بخش مرکزی سر آنها، کوتاه ‌تر از موهایی است که در محیط قرار دارند و افراد می‌‌توانند اطراف براکت‌‌ها (براکت‌ها نگین‌های فلزی روی دندان در زمان ارتودنسی) را روی سطح دندان به راحتی تمیز کنند.

هم چنین مسواک‌های بین دندانی "Inter dental Brush" برای تمیز کردن فاصله بین دندان‌ها نیز طراحی شده است.

قرار دادن دستگاه‌هاي ارتودنسي در داخل دهان و روي دندان‌ها باعث مي‌شود كه تميز كردن و مسواك زدن دندان‌ها نياز به مراقبت بيشتري داشته باشد زيرا سطوح برجسته براكت‌هاي ارتودنسي مي‌تواند محل مناسبي براي تجمع مواد غذايي باشد و قند موجود در اين مواد غذايي توسط باكتري‌هاي دهاني به خصوص لاكتو باسيل‌ها به اسيدلاكتيك تبديل شده و اسيد لاكتيك ترشح شده از اين باكتري‌ها با تاثير بر ميناي دندان سبب خروج كلسيم از مينا گرديده و شرايط لازم را براي ايجاد پوسيدگي روي دندان فراهم نمايد. خوشبختانه امروزه با استفاده از كامپوزيت‌هايي كه از خود فلورايد آزاد مي‌كند در نصب دستگاه‌هاي ارتودنسي از ايجاد پوسيدگي در زير براكت‌ها جلوگيري مي‌شود ولي سطوح دنداني مجاور دستگاه همچنان در معرض خطر مي‌باشد، خطري كه تنها راه‌پيشگيري از آن رعايت دقيق دستورات بهداشتي و مسواك زدن به موقع و به اندازه كافي مي‌باشد. در صورت رعايت كامل اين دستورات كه توسط دکتر جمیلیان به بيماران داده مي‌شود و شامل دقت در تعداد دفعات مسواك زدن، روش و مدت زماني كه هر بار بايستي مسواك زدن طول بكشد مي‌باشد، قطعا پوسيدگي به وجود نخواهد آمد. 

امروزه با تکامل و پیشرفت تکنيک هاي جديد دستگاهای مدرنی ابداع شده اند مانند براکت های هم رنگ دندان ، ارتودنسي ازپشت دندان ها (ارتودنسی از سطح زباني دندان)، ارتودنسي غير قابل مشاهده يا نامريي با پلاک های شفاف. دربعضي موارد که بيمار از ظاهر فلزی دستگاهای ارتودنسي ناراضی است می تواند از این روشها استفاده کند. این تکنیک ها در قسمت های دیگر سایت به طور کامل توضیح داده   شده اند . 

هر كدام از این روش‌های درمانی موارد تجویز خاص خود را دارد. روش متحرك بیشتر برای بیماران زیر 12-14 سال كاربرد دارد و بعد از آن به‌دلیل تثبیت نسبی ساختمان‌های استخوانهای فکی عملا روش ارتودنسی متحرك تاثیر زیادی دربر نخواهد داشت. برای بیمارانی كه بالاتر از این سن هستند معمولا درمان ثابت تجویز می‌شود تا دندان‌ها در وضعیتی منظم‌تر در فك قرار گیرند.  اگر در سنین بالا نیاز به تصحیح فکین وجود داشته باشد (كه در بسیاری از موارد در سنین پایین‌تر با درمان‌های معمولی و ارزان‌تر، ارتودنسی متحرك درمان پذیر هستند). علاوه بر درمان ارتودنسی ثابت، جراحی فک نیز مد نظر قرار می گیرد که توسط متخصص جراحی دهان و فک و صورت انجام می شود. بسته به نوع ناهنجاری، شدت مشکل ، سن بیمار، ارزیابی نیمرخ بیمار، دستگاههای ارتودنسی می تواند متحرک یا ثابت باشد. متخصص ارتودنسی براساس نوع ناهنجاری دستگاه مناسب ارتودنسی را انتخاب می کند. در بعضی از موارد بیمار نیاز به دستگاه متحرک و در بعضی از موارد نیاز به دستگاه ثابت دارد. به همین دلیل است که نوع ناهنجاری در انتخاب نوع درمان تعیین کننده است. بنابراین در درمان ارتودنسی نمی توان بر اساس اصرار بیمار به نوع خاصی از دستگاه، همان دستگاه را برای درمان ناهنجاری استفاده کرد. این وسایل با ایجاد فشار ملایم بر دندان ها سبب تغییر وضعیت فک و دندان ها در جهت اصلاح موقعیت آنها می شوند. گاهی اوقات به علت شلوغی و نامرتبی دندان ها و نبود فضای کافی در فک برای همه دندان ها، ارتودنتیست تشخیص می دهد که باید یک یا چند دندان کشیده شود تا با استفاده از فضای خالی به دست آمده، سایر دندان ها در فضای مناسب و به طور مرتب چیده شوند. مراحعه منظم به متخصص ارتودنسی و مراقبت از دندان ها و وسایل ارتودنسی در دوره درمان و عمل کردن به توصیه های ارتودنتیست، سبب می شود بیمار در کوتاه ترین زمان به مطلوب ترین نتیجه ممکن دست یابد.

به طور کلی سرعت حرکت دندان ها از یک ناحیه ی به ناحیه دیگر در هر ماه ماکزیمم در حدود یک میلی متر است که این بستگی به فاکتورهای دیگر مانند سن بیمار، تراکم استخوان آلوئول ، میزان بافت های نگه دارنده دندان و غیره دارد. طول درمان در بیماران کم سن مسلما کمتر از افراد مسن تر است .

3روش برای انجام ارتودنسی نامرئی وجود دارد. یک مورد سیستم لینگوال است که در این روش براکت های ارتودنسی در پشت دندان های فک بالا و پایین چسبانده می شود. این سیستم به دلیل مزاحمت های فراوان برای زبان هنگام تکلم و غذاخوردن و نیز به دلیل شکسته و کنده شدن هنگام شستن دهان چندان عملی نبوده و پیشنهاد نمی شود. در روش دیگر از پلاک های شفاف در جهت ردیف کردن دندان ها استفاده می شود که آن نیز در موارد محدود و نامرتبی های بسیار کم و با صلاحدید متخصص ارتودنسی انجام می گیرد. روش اصلی و کارآمد روش استفاده از براکت های شفاف و اغلب سرامیکی است که روی دندان های بیمار نصب می شود و بدون رنگ بوده و دیده نمی شوند. این روش دارای استحکام و زیبایی خوبی بوده و مشکلی برای زبان یا گفتار بیمار ایجاد نمی کند.

امروزه با تکامل و پیشرفت تکنيک هاي جديد دستگاهای مدرنی ابداع شده اند مانند براکت های هم رنگ دندان ، ارتودنسي ازپشت دندان ها (ارتودنسی از سطح زباني دندان)، ارتودنسي غير قابل مشاهده يا نامريي با پلاک های شفاف. دربعضي موارد که بيمار از ظاهر فلزی دستگاهای ارتودنسي ناراضی است می تواند از این روشها استفاده کند. این تکنیک ها در قسمت های دیگر سایت به طور کامل توضیح داده   شده اند . 

همیشه نمی توان از درمان ارتودنسی پیشگیری کرد. چون عوامل زیادی باعث ناهنجاری می شود یکی از این عوامل ارث است و نمی توان از آن پیشگیری کرد ولی در مواردی که عامل ایجاد کننده ناهنجاری عوامل محیطی و اکتسابی باشد می توان با رفع آنها از ارتودنسی پیشگیری کرد مثلاً با حذف عادات دهانی مثل مکیدن انگشت ، مکیدن زبان، مکیدن لب ، مکیدن ناخن و متغیرهای دیگری که باعث ناهنجاری می شود از ایجاد مشکلات دندانی فکی جلوگیری کرد در بعضی موارد می توان با حفظ بهداشت و رسیدگی به دندانهای شیری کودکان نیاز آنها به درمان ارتودنسی را کاهش داد .

رادیو گرافی رایج در این زمینه پانورامیک یا OPG (پانورکس) می باشد که همه دندانها را در یک کلیشه نشان می دهد. رادیوگرافی دیگر سفالومتری جانبی یاLateral Cephalometry  می باشد که بصورت نیم رخ رابطه دندانها و فکین را نسبت به صورت و جمجمه نشان می دهد. در مواردی که انحراف فک وجود داشته باشد نیاز به رادیوگرافی قدامی خلفی یا Postero Anterior وجود دارد .

متخصص ارتودنسی با معاینه می تواند تشخیص دهد که بیمار ناهنجاری فکی (اسکلتی) و یا دندانی دارد و یا ممکن است هم مشکل فکی و هم دندانی توأماً با هم وجود داشته باشد . اگر ناهنجاری بیمار فکی (اسکلتی) باشد حتماً می بایست درمان قبل از بلوغ شروع شود تا بتوان با دستگاههای متحرک ارتودنسی مشکل بیمار را درمان نمود . مراجعه به موقع برای بررسی ناهنجاری در سنین 7 تا 8 سالگی باعث پیشگیری از درمان جراحی می شود . در صورتی که بیمار مشکل فکی داشته باشد و دیر هنگام مراجعه کند نیاز به ارتودنسی به همراه جراحی خواهد داشت و اگر بیمار هم ناهنجاری فکی وهم ناهنجاری دندانی داشته باشد ، اولویت با مشکل فکی است و مثل بیماری که مشکل فکی – اسکلتی دارد باید زود هنگام تحت درمان قرار گیرد . در صورتی که بیمار مشکل دندانی داشته باشد با ارتودنسی ثابت فکین می توان ناهنجاری بیمار را درمان کرد و در این خصوص باید گفت به شرطی که بیماری لثه ای وجود نداشته باشد محدودیت سنی وجود ندارد . و در هر سنی می توان درمان ارتودنسی ثابت را انجام داد . اگرچه هنوز توصیه می شود که هر چه سن بیمار کمتر باشد ، درمان راحت تر و با موفقیت بیشتری همراه خواهد بود. دوباره تاکید می گردد که مشکلات فکی اسکلتی باید قبل از بلوغ درمان شوند. در صورتی که مشکل فکی – اسکلتی قبل از بلوغ درمان شود ، بیمار ممکن است نیاز به جراحی نداشته باشد ولی مراجعه دیر هنگام بیمار به همراه ناهنجاری های فکی – اسکلتی نیاز به جراحی به همراه ارتودنسی دارد .

سایش دندان چیست؟

مینای دندان مقاومترین بافت بدن می باشد. ولی چرا علیرغم این استحکام، مینا دچار سایش یا تخریب می شود؟

تخریب مینا عمدتا به دلیل قرارگیری مداوم اسید در مجاورت آن می باشد. در پوسیدگی ، ترشحات  اسیدی حاصل از باکتریها ، و حل شدن مواد معدنی مینا ، باعث می شود که چارچوب کلی مینا فرو بریزد. اسید موجود در مواد غذایی نیز میتواند همین اثر مخرب را داشته یا آنرا تشدید کند. اسید های طبیعی یا اسید های افزوده شده به غذاها نیز می توانند باعث حل شدن مواد معدنی مینا شوند.این مواد که مزه ترش دارند بطور مستقیم و بدون نیاز به عامل دیگر باعث تضعیف مینا می شوند. در ارتباط با  سایش های فیزیکی مکانیسم دیگری وجود دارد. سایش دو جسم با سختی متفاوت باعث ساییدگی جسم نرمتر می گردد. اگر این دو جسم مانند مینای دو دندان مقابل باشند ساییدگی در هر دو رخ می دهد و با ساییده شدن کامل مینای سطح دندان و رسیدن آن به عاج سرعت آن به مراتب زیادتر می شود. با افزایش سایش دندانهای مقابل همدیگر ، طول دندانها کاهش می یابد و ارتفاع صورت نیز کاهش می یابد . سايش دندان همراه با نازك شدن مينا است.  بنابراین سايش منجر به تغيير رنگ مختصر مينا مي شود و سطح صاف، براق و طبيعي مينا تبديل به سطح زبـر و غيرطبيعي مي شود. تماس اسیدهای موجود در غذا با دندان ، شکستن تخمه ، قراردادن مداد یا اجسام سخت در بین دندانها، نامرتبی و رابطه غلط دندانها، تماس دندان با براکت دندان مقابل ، تماس نوک به نوک دندانها ، وجود ناهنجاری که باعث تماس غلط دندانها با هم می باشد ، بیماریهای گوارشی مثل برگشت غذا از مری،  مسواک سخت و نحوه غلط مسواک زدن بطوری که با شدت و زاویه غلط باشد می تواند باعث سایش و تخریب مینا شود .پیشگیری از ایجاد این سایشها در گرو حذف عوامل ایجاد کننده آن  می باشد. رفع ناهنجاری و ایجاد اکلوژن مناسب و قرار دادن دندانها در موقعیت مناسب می تواند از سایش دندانها جلوگیری نماید .

کلمات کلیدی: سایش دندان در ارتودنسی، آهکی شدن دندان، مینای دندان، ساییدگی دندان و ارتودنسی، عاج

فلوراید

فلوراید با محکم وقوی کردن لایه خارجی دندان از پوسیدگی دندان جلوگیری می کند. استفاده از فلوراید به صورت موضعی ، ابزاری مفیدی جهت پیشگیری یا کاهش شیوع پوسیدگی دندانی است .بافت دندان به صورت دائم در حال حذف (دمینیرالیزاسیون) و باز جذب املاح معدنی (رمینرالیزاسیون) می باشد .اسید های موجود در مواد غذایی یا اسید تولید شده توسط باکتری ها باعث حذف مواد معدنی مینا می شوند.نوشیدینها ، خمیر دندان و دهان شویه های حاوی فلوراید باعث تقویت معدنی شدن بافت دندان یا رمینرالیزاسیون می شوند. فلوراید از 2 طریق به بافت دندانی می رسد: راه اول که سیستمیک می باشد از طریق مواد غذایی بلعیده شده وارد گردش خون شده ودر نهایت به دندان می رسد .آب آشامیدنی حاوی فلوراید ، غذاهای حاوی فلوراید وارد دستگاه گوارش می شود. این فلوراید در سنین تشکیل وتکمیل دندان، می توانند به بافتهای دندانی وارد شده و ساختمان آن را تقویت نمایند. به طوری که چارچوب مینای تشکیل شده در حضور فلوراید سیستمیک به طور قابل توجهی قویتر از چارچوب مینای تشکیل شده بدون حضور فلوراید می باشد . راه دوم رسیدن فلوراید به دندان از طریق بکارگیری موضعی محصولات حاوی فلوراید بر روی دندان می باشد. فلوراید موضعی باعث رمینرالیزاسیون و آهکی شدن سطح دندانی می شود. بنابراین سطح دندان از طریق معدنی شدن مجدد محکم تر می شود .فلوراید های موضعی شامل خمیر دندانهای حاوی فلوراید ،دهان شویه ها ی حاوی فلوراید ، آب حاوی فلوراید یا ژل هایی است که توسط متخصص ارتودنسی بر روی سطح دندان قرار داده می شود. فلوراید دار کردن آب آشامیدنی یکی از موثرترین واقتصادی ترین راه برای جذب فلوراید سیستمیک  وموضعی می باشد که در اغلب کشورهای پیشرفته انجام می شود مقادیر زیادتر فلوراید می تواند باعث ایجاد لکه های قهوه ای رنگ بر روی دندان های در حال تشکیل شود.در بعضی نواحی مثل جنوب کشور مقادیر فلوراید بیشتر از حد طبیعی می باشد . دندانهایی که در معرض فلوراید زیاد از حد قرار گرفته باشند دچار تغییر رنگ می شوند که به آن فلوئوروزیس گفته می شود . این دندانها ، در کل سالم بوده ، ودر مقابل پوسیدگی مقاوم هستند. ولی رنگ آنها به قهوه ای متمایل است که ظاهر زیبایی ندارد . 

کلمات کلیدی: فلوراید موضعی، فلوراید سیستمیک، آهکی شدن دندان، فواید فلوراید، تاثیر فلوراید بر مینا، فلوراید در ارتودنسی

تصحیح مشکلات دندانی فکی میتواند از نظر طرح درمان به سه گروه عمده تقسیم شود:

درمان با استفاده از فاکتور رشد بیمار یا Growth Modification ،

درمان استتاری یا Camouflage،

درمان جراحی

زمانی‌ كه ساختمان‌های صورت در حال رشد هستند، ارتودنسی راحت‌تر و ساده‌تر انجام می‌شود و در زمان كمتری موفقیت بالاتری خواهد داشت. درمان و تصحیح جابجایی فکین در زمان رشد به نام درمان با استفاده از رشد یا Growth modification نامیده میشود .اگر این زمان سپری شود تصحیح روابط به زمان و انرژی بیشتری نیاز دار در مورد بيماراني‌ كه‌ بعد از سن رشد مراجعه کنند نمیتوان مشكلات‌ فکی‌ آن‏ها را با تغيير رشد یا Growth modification برطرف كرد در این گروه از بیماران میبا یست برای جابه‌جايي‌ فكین از درمان جراحی کمک گرفت.در صورتیکه بیمار حاضر به جراحی نباشد ویا شدت نا هنجاری فکی کم باشد میتوان با جابجایی دندانها مقداری از مشکلات فکی را استتار نمود که به ان درمان استتاری یا Camouflage میگویند. دراین روش نتایج درمان همانند روش استفاده از فاکتور رشدGrowth modification ویا درمان جراحی رضایت بخش نخواهد بود.

مشکلات پریودنتال یا لثه ایی در حین درمان ارتودنسی کودکان و نوجوانان بندرت نگرانی اصلی هستند زیرا بیماری پریودنتال معمولا در سنین پایین ایجاد نمی شود و مقاومت بافتی در بیماران جوان تر بیشتر است. به دلیل مشابه ، بدون در نظر گرفتن اینکه آیا مشکلات پریودنتال عاملی است که بیمار را به سمت درمان ارتودنسی کشیده است ، ملاحظات پریودنتال با افزایش سن بیمار به مقدار زیادی اهمیت  می یابند. در حال حاضر خون ریزی در حین پروب کردن Probing بهترین راه تشخیص بیماری فعال و احتمالا پیشرونده می باشد.
برای درمان بالغینی که بیماری پریودنتال و تخریب استخوانی داشته اند تا زمانی که بیماری آن ها تحت کنترل باشد، منعی وجود ندارد. احتمال پیشرفت در تخریب پریودنتال درمان نشده باید پیش بینی شود ، و وضعیت پریودنتال در طرح ریزی و انجام درمان ارتودنسی در تمام بیماران بالغ باید مورد توجه زیادی قرار گیرد.
هر بیماری که تحت درمان ارتودنسی قرار گیرد باید به تمیز کردن دندان ها اهمیت فوق العاده ای بدهد ، اما این امر در بیماران بالغ ارتودنسی اهمیت بیشتری دارد. پلاک باکتریال عامل اتیولوژیک اصلی در تخریب پریودنتال بوده و ژنژویت ناشی از پلاک ، اولین قدم در سیر ایجاد بیماری است. دستگاه های ارتودنسی ، حفظ بهداشت دهان را مشکل تر و مهم تر می سازند.
قبل از اینکه درمان ارتودنسی در بیماران دارای مشکلات پریودنتال انجام گیرد بیماری های پریودنتال و دندانی باید تحت کنترل در آیند. قبل از اینکه هرگونه حرکت دندانی صورت بگیرد برداشتن تمام جرم ها و محرک ها از پاکت پریودنتال مهم است.
از آن جا که مارجین بند ها ممکن است حفظ وضعیت پریودنتال را مشکل سازند ، استفاده از دستگاه ارتودنسی کاملا باند شونده برای افراد با درگیری پریودنتال معمولا بهتر است. برای نگهداری آرچ وایرهای ارتودنسی در بیماران با درگیری پریودنتال ، براکت های self-ligating یا لیگاچور های استیل بر استفاده از حلقه های الاستومریک ارجح هستند ، زیرا بیماران دارای حلقه های الاستومریک دارای مقادیر بالاتری میکروارگانیسم در پلاک لثه ای می باشند.
در طی درمان جامع ارتودنسی بیمار دارای مشکلات پریودنتال متوسط بسته به شدت بیماری باید تحت برنامه نگهداری با تمیز کردن و جرم گیری متناوب قرار داده شود. به طور معمول این ملاقات های پریودنتال در فواصل 4-2 ماهه صورت می پذیرد.

ارتودنسی با بارداری هیچگونه تداخلی ندارد ولی با توجه به افزایش اسیدیته محیط دهان در این زمان می بایست بهداشت دهان به خوبی رعایت گردد . در هنگام بارداری دندانها استعداد بیشتر برای پوسیدگی دارند . مادر در این دوران مواد قندی بیشتری می خورد و دندانها بیشتر در خطر پوسیدگی می باشند. همچنین به علت تغییرات هورمونی در این دوران لثه ها نیز در معرض خطر می باشند و مشکلات لثه ای بیشتر حادث می شوند. در دوران بارداری میزان جرم و دیگر رسوبات میکروبی بیشتر از مقدار قبل از بارداری است. در نتیجه مقدار التهاب لثه نیز بیشتر از دوره قبل از بارداری می شود لذا لازم است عمل جرمگیری و برساژ دندانها انجام شود. علائم التهاب لثه در دوران بارداری شامل قرمزی ، تورم و بزرگ شدن لثه (افزایش حجم لثه) است. در بعضی موارد ممکن است این مشکل همراه با خونریزی از لثه هم باشد. حال اگر بیمار سیم ارتودنسی هم داشته باشد ممکن است التهاب لثه و مشکلات لثه ای افزایش یابد ولی در صورتی که بیمار بهداشت مناسبی داشته باشد و دندانها هیچگونه جرمی نداشته باشد ارتودنسی در این دوران نگرانی نخواهد داشت. باید دانست اگر بیمار در هنگام ارتودنسی باردار شد ، نباید برای بیمار رادیوگرافی تجویز کرد زیرا گرفتن رادیوگرافی به خصوص در 3 ماه اول حاملگی برای جنین بسیار مخاطره آمیز است . یا می بایست قبل از بارداری برای بیمار رادیوگرافی تجویز کرد یا اینکه گرفتن آن را تا آخر حاملگی به تعویق انداخت . در معرض قرارگرفتن مادر در  مقابل اشعه X  و تجویز بعضی از دارو ها باعث نقص های جنینی می شود که می توان به شکاف لب و کام یا لب شکری اشاره کرد. باید گفت در دوران ارتودنسی بیمار هیچگونه دارویی نمی گیرد و از بیمار هم نباید رادیوگرافی گرفت. بنابراین ارتودنسی با بارداری هیچگونه منافاتی ندارد و صدمه ای هم به نوزاد نمی رساند. در این دوران می بایست بیمار بهداشت دهان خود را به خوبی رعایت کند . بیماران حتی با وجود سیم های ارتودنسی می توانند عمل جراحی سزارین برای به دنیا آمدن کودک داشته باشند .   

کلمات کلیدی: ارتودنسی و بارداری، ارتودنسی حین بارداری، زایمان و ارتودنسی، وضع حمل و ارتودنسی، ارتودنسی مادران باردار، ارتودنسی و جنین

با درمان به موقع، بسیاری از نامرتبی‌های دندانی را می‌توان درمان كرد و از درمان‌های ارتودنسی در آینده پیشگیری كرد. متخصص ارتودنسی با توجه به ویزیتی كه انجام می‌دهد می‌تواند راهکارهای درمانی لازم را به‌منظور پیشگیری كه به‌اصطلاح ارتودنسی پیشگیری نامیده می‌شود، انجام دهد. روش‌هایی وجود دارد كه می‌توان از ارتودنسی پیشگیری كرد. از جمله این روش‌ها می‌توان به كشیدن متوالی‌ دندان‌های شیری یا پیشگیری از مكیدن لب ، انگشت ، ناخن ، زبان اشاره كرد. دندان‌ها ی شیری تامین کننده زیبایی، راهنمای رویش دندان‌های دائمی و وظیفه جویدن را به عهده دارند. بنابراین به‌منظور برآورده شدن اهداف فوق، حفظ سلامت دندان‌ها ضروری است و این تصور كه دندان‌های شیری به‌زودی با دندان‌های دائمی جایگزین می‌شوند و چندان اهمیتی ندارند و می توان آنها را زودتر از موعد مقرر در آورد. می‌تواند تاثیرات مخربی در سلامت و زیبایی دندان‌ها داشته باشد. اگر دندان شیری به موقع نیفتد باعث می‌شود دندان‌های دائمی در یك مسیر غیرطبیعی رویش پیدا كند و همین باعث نامرتبی دندان‌ها می‌شود. این امر به‌خصوص در مورد دندان‌های قدامی فك پایین اتفاق می‌افتد و این‌كه جوانه دندانی پشت دندان‌های شیری قرار گرفته و اگر دندان شیری دیر بیفتد دندان‌های دائمی پایین پشت دندانهای شیری به‌صورت نامرتب درمی‌آیند. ولی اگر دندان به موقع كشیده شود با فشار زبان دندان‌ها در جای صحیح قرار می‌گیرند و دیگر در آینده مشكلی پیش نمی آید. اگر دندان شیری زودتر از موعد مقرر بیفتد باعث می شود که فضای دندان شیری از بین برود در نتیجه نظم و ترتیب دندانها به مخاطره می افتد و دندانهای مجاور به فضای دندان کشیده شده کج می شود در اینصورت نیاز به فضانگه دارنده Space Maintainer است و در صورتی که فضا از بین رفته باشد باید مجدداً فضا بدست آید . در این صورت نیاز به Space Regainer است. بعضی بیماران دارای ناهنجاري‌هاي مادرزادي مانند شكاف لب و كام هستند كه در بخشي از فرآيند درمان، نياز به درمان ارتودنسي وجود دارد. شکاف لب و کام همان لب شکری است که توضیحات کامل آن در قسمت های دیگر سایت دکتر جمیلیان به طور کامل آمده است . ممكن است استخوان فك بالا و پایین نسبت به هم در جای مناسب قرار نداشته باشند. این احتمال هم وجود دارد كه دندان‌های فك بالا و پایین در جای نامناسبی قرار داشته باشند یا مخلوطی از این 2مشكل در كودك وجود داشته باشد. اگر اشكال از استخوان‌ها باشد تا زمانی كه قدرت رشد استخوان‌ها و پتانسیل رشدی وجود دارد می‌توان در رشد استخوان‌ها تغییراتی ایجاد كرد و آن‌ها را به نفع رشد طبیعی و درست تغییر داد و این تا زمانی است كه بچه در حال رشد است و اسكلتش رشد می‌كند. زمان مناسب براي شروع درمان ارتودنسي براي مشکل دندانی سنين 12 تا 10 سالگي است، چون در اين سنين دندان‌ها در حال رويش فعال هستند. اما در مورد بيماراني كه مشكلات اسكلتي دارند؛ به عنوان مثال فك بالايشان جلوتر از فک پایین است و يا برعكس فك پائين عقب‌تر از موقعيت مناسب خود قرار گرفته است. درمان کمی زودتر باید انجام شود.  در مورد  پسرها معمولا  9 سالگی و در مورد دختر ها 8 سالگی مناسب ترین زمان برای رفع مشکل فکی است. چون مي‌توان از بلوغ براي درمان اين ناهنجاري‌ها استفاده كرد. ولی در بعضی موارد براساس نوع ناهنجاری می بایست درمان زودتر انجام شود.

اگر پدر و مادري ندانند مشكل فرزندشان اسكلتي و يا دنداني است، در چه سني بايد براي نخستين بار و براي گرفتن مشاوره، فرزندشان را نزد متخصص ارتودنسي بياورند؟ 

توافق کلی بر این است که اولین مراجعه بیمار نباید دیرتر از 7 سالگی باشد . در سن 7سالگي كه همزمان با رويش اولين دندان آسيا است، بهتر است كودك توسط يك متخصص ارتودنسي معاينه شود تا تابلويي از آينده بيمار براي والدين تصوير شود، به اين ترتيب مشكلات بيمار به والدين گوشزد مي‌شود و اگر قرار است در سن مشخصي اختلالي براي كودك به وجود آيد، پيش‌بيني شده و اقدامات پيشگيري و درماني به موقع انجام خواهد گرفت.

کلمات کلیدی ارتودنسی کودکان، دندان های شیری در ارتودنسی، مکیدن لب، مکیدن انگشت، مکیدن ناخن در ارتودنسی، ارتودنسی در سن پایین 

با توجه به میزان علاقه بیماران به درمان های زیبایی ، تبلیغات متفاوتی در بخش های مختلف به چشم می خورد یکی ازاین آگهی ها "ردیف کردن دندانها در یک جلسه بدون ارتودنسی " است . برای روشن شدن موضوع بهتر است بدانیم که برای ردیف کردن دندانها فقط یک راه وجود دارد و آن درمان ارتودنسی است که دراین روش با حرکت تاج و ریشه دندان مشکل بصورت اساسی برطرف شده ودندانها واقعا ردیف می شوند. و حال آنکه در تبلیغات متفاوت که به هیچ وجه جنبه علمی ندارد از روشهایی بجز درمان ارتودنسی استفاده می شود در این روش حرکتی در دندانها اتفاق نیافتاده ،بلکه با تراشیدن یا اضافه کردن مواد همرنگ، دندانها به ظاهر ردیف شده به نظر می رسند. در روشهایی که همراه با تراشیدن و افزودن مواد ترمیمی است معمولا بخشی از قسمت برجسته یا بیرون زده تاج دندان تراشیده می شودودر قسمت فرورفته  مواد همرنگ دندان افزوده می شود تا سطح دندان صاف به نظر برسد .تراشیدن بافت سالم دندان و اضافه کردن مواد ترمیمی همرنگ به دندان برای دندان و بافت های نگهدارنده آن  مخرب بوده و باعث مشکلات لثه ای ، عدم مقاومت دندان، از دست رفتن بافت سالم دندان خواهد شد و این موارد شروع مشکلاتی خواهد بود که پایانی ندارد. وضعیت فاجعه بار زمانی است که در بعضی موارد دندانهای کج کشیده می شود و به جای آن ایمپلنت که به حالت ردیف شده باشد قرار می گیرد خوشبختانه با افزایش آگاهی بیماران ، این روش بسیار کم مشاهده می شود. توصیه  متخصصان ارتودنسی این است که حتی اگر تمایل به درمان ارتودنسی ندارید برای پیشگیری از به خطر افتادن سلامتی دندان هایتان از این درمان ها استفاده نکنید.

بايد متذکر شد که کشيدن دندان يکي از راه هاي ايجاد فضا درقوس فکي است که الزامي ندارد حتماً دندان ها نامرتب و نامنظم باشند. بلکه گاهي براي اصلاح شيب دندان ها وبيرون زدگي لب هاکه خود نوعي مشکل به نام « پروتروژن» Protrusion  در ارتودنسي است، نياز به کشيدن چهار دندان دايمي وجود دارد.