مواد ترمیمی دندان چه نوع موادی هستند؟ آمالگام چیست؟ مزایا و معایب آمالگام شامل چه مواردی میشود؟ کامپوزیت دندانی چیست و چه کاربرد هایی دارد؟
در ادامه بیشتر درمورد این مباحث برای شما عزیزان صحبت کرده ایم امیدواریم که از این مطالب استفاده ی کافی را ببرید.
آمالگام چیست؟
لغت آمالگام به معنی نوعی آلیاژ جیوه با فلز یا فلزاتی دیگر است.این نوع آلیاژ کردن ملغمه سازی گفته می شود.آلیاژهای آمالکام حاوی ۶۵ درصد وزنی نقره،۲۹ درصد وزنی قلع و کمتر از ۶ درصد مس است.افزودن روی به آمالگام باعث بهبود خواص فیزیکی آماللگام می شودو عمر آمالگام را افزایش می دهد.آمالگام از مخلوط کردن جیوه با آلیاژ حاصل می شود.هنوز هم غالب مواد ترمیمی استفاده شده توسط دندانپزشکان،آمالگام است.
آیا استفاده از آمالگام ضرر دارد؟
مدارک مستندی که نشان دهنده ارتباط جیوه آمالگام دندانی با هر گونه بیماری باشد وجود ندارد.تحقیقات متعدد نشان داده است که هیچ گونه اثر سمی مربوط به سطح جیوه آزاد شده از آمالگام حتی در برداشت ترمیم های آمالگام وجود ندارد.موسسات مختلف از جمله سازمان بهداشت جهانی بر این نکته ناکید داشته اند که هیچ مدرک علمی مبنی بر رسمی بودن آمالگام وجود ندارد که مجوزی برتغییر روند کنونی مصرف آمالگام باشد.
مزایا و معایب آمالگام چیست؟
آمالگام مزایای متعددی دارد از جمله استحکام و سهولت نسبی کاربرد آن.همچنین این ماده با سرعتی مشابه دندان سایش می یابد. آمالگام دندانی ماده ارزانی است.معایبی دارد مثل اینکه همرنگ دندان نیست.همچنین با نسج دندان پیوند نمی یابد.این ماده دارای جیوه است که اگر با آن درست برخورد نشود باعث مضراتی رای کادر درمانی می شود.با اینوجود این ماده هنکام قرار گیری در حفره ای با طراحی مناسب ،برای مدت طولانی باقی می ماند.
کامپوزیت دندانی چیست؟
کاربرد کامپوزیت دندانی به عنوان ماده ای برای ترمیم دندانهای خلفی در سالهای اخیر به شدت گسترش یافته است.به علاوه ،رزین کامپوزیت فاقد جیوه بوده و از نظر حرارتی غیر عادی هستند.از معایب آن انقباض حین سفت شدن،حساسیت پس از درمان و عدم مقاومت در برابر سایش است.با وجود اینکه پاره ای سوالات در باب دوام این مواد باقی می ماند ولی شواهد رو به افزایشی وجود دارد که نشان می دهد ترمیم های کامپوزیت خلفی که به درستی انجام شده باشد ، با دوام هستند.کلید توفیق دراز مدت ترمیمهای کامپوزیت عبارتست از اندازه حفره ،نوع ترمیم ونوع دندان.
مزایای کامپوزیت به عنوان ماده ترمیمی خلفی
حفظ نسج دندان:
احتیاجی به حفره خاصی برای ترمیم کامپوزیت نیست بر خلاف آمالگام که احتیاج به تراش خاصی دارد.
چسبندگی به نسج دندان
انتقال حرارتی اندک:
کامپوزیت به سهولت تغییرات حرارتی را منتقل نمی کنند.
حذف جریان گالوانیک:
کامپوزیت فاقد فلز بوده ،به همین خاطرانتقال دهنده جریان گالوانیک نیست.
رادیو اپاسیته:
برای امکان یافتن دندانپزشک در ارزیابی حدود و تطابق لبه ای ترمیم و همچنین تشخیص ترمیم ،پوسیدگی و نسج دندان از یکدیگر، وجود مواد ترمیمی اپاک ضروری است.کامپوزیت دندانی اپاک است.
ترمیم دندان با کامپوزیت یا آمالگام؟
در بیشتر وقت ها پاسخ دندان پزشک به نظر بیماران صریح و واضح نیست.؛ اما واقعیت این است که برای تصمیم گیری بین این که یک دندان با آمالگام پر شود یا با ماده سفید یا کامپوزیت، ملاحظات بسیاری مطرح است که گاهی طرح آنها بیماران را گیج می کند.
در صورتی که بیماران این دو ماده را بهتر بشناسند و خصوصیات هر یک را بدانند شاید راحت تر پاسخ خود را بیابند ولی این اطلاعات تا حدی گسترده هستند که دندان پزشک اغلب نمی تواند در یک جلسه درمانی آن ها را مطرح کند. ماده آمالگام ترکیبی از چند پودر فلزی (درصد بیشتر نقره و در صد کمتری مس یا فلزات دیگر) با جیوه می باشد که از اختلاط فیزیکی آنها با یکدیگر، نوعی ماده خمیری حاصل می شود که پس از مدتی (تا بیست و چهار ساعت) به حداکثر استحکام می رسد.
وقتی ماده آمالگام به شکل خمیری است، دندان پزشک یک فرصت چند دقیقه ای دارد تا آن را در حفره تعبیه شده در دندان، انباشته سازد. این حفره اگر چه در اصل به تبعیت از پوسیدگی تراشیده می شود در حقیقت ماده آمالگام در محل خود گیر می کند ولی هرگز به دیوارهای دندان نمی چسبد. با این شرایط دندان پزشک گاهی پس از برداشتن پوسیدگی ها، در حفره شکلی را ایجاد می کند که آمالگام در محل گیر کند. استحکام این ماده خوب است و در صورتی که در جای درست استفاده شود، خدمات خوبی ارائه می دهد. نسبتا ارزان است و تکنیک تهیه و پر کردن با آن ساده و راحت است.
در بسیاری از دندانها که بافت بسیاری از دست داده اند، می توان آمالگام را طوری استفاده کرد که قسمت عمده ای از بافتهای از دست رفته دندان را جبران کند. در این جور موارد برای گیر کردن آمالگام به دندان، از پیچ ها ی داخل عاجی یا داخل کانال ریشه استفاده میشود. ضمنا برای باز سازی دندانهایی که نقطه تماس خود را با دندان کناری شان ازدست داده اند نیز آمالگام خدمات بهتری می دهد.
معایب آمالگام
اما آمالگام معایبی هم دارد. واضح ترین آن، رنگ ناهمگون و سیاه و فلزی این ماده است .مشکل دیگر آمالگام، احتمال شکست آن در زیر فشار به خصوص در ساعات اولیه است. برای همین اغلب از بیمار خواسته می شود حداقل تا دو ساعت چیزی روی دندان پر شده نخورد.
ماده کامپوزیت نوعی رزین صناعی میباشد که به واسطه تکنیکی بسیار حساس و پیچیده به دندان می چسبد. چسبندگی این ماده در وهله اول به مینای دندان و با توان کمتری، به عاج می باشد. برای ایجاد چسبندگی بین دندان و ماده کامپوزیت لازم است که دندانپزشک ابتدا پوسیدگی ها را کاملاتراشیده و پاک کند و سپس حفره مورد نظر را با اسیدی مخصوص آماده کند . پس از شستشوی اسید، دندان باید کاملا خشک شود. در جریان کار از این مرحله، به بعد هیچ نوع بزاق یا خون یا ترشح دهانی نباید به منطقه اسید خورده برسد.
در غیر این صورت هدف اصلی که ایجاد چسبندگی است حاصل نمی شود. التهابات لثه و خونریزی های لثه ای و ترشح بزاق در این مرحله یکی از دلایلی است که گهگاه دندانپزشک به شما توصیه می کند از آمالگام استفاده نمائید زیرا به دلایل ذکر شده کیفیت ماده کامپوزیت مطلوب نخواهد شد.
همانطور که گفته شد پس از ایزوله کردن دندان از بزاق و خون و باقی ترشحات، دندان را خشک نموده و مواد چسباننده و در نهایت کامپوزیت که به شکل خمیر می باشد، در محل قرار می گیرد. این خمیر که با رنگ بندی های مختلف تهیه می شود، خود به خود یا پس از تابانیدن نور آبی، سفت خواهد شد.
برترین خاصیت کامپوزیت این است که برای تعبیه آن نیاز به تراشیدن دندان، کم می شود. یعنی پس از برداشت پوسیدگی ها اغلب تراش بیشتری لازم نیست. کوچکترین اجزا باقی مانده از دندان مفید ند و به بیشتر چسبیدن ماده و دندان کمک می نمایند. بنابراین بافت دندانی بیشتری باقی می ماند.
تولید این ماده در دندان پزشکی انقلابی ایجاد کرد زیرا در گذشته به واسطه یک پوسیدگی کوچک، دندان پزشک مجبور بود حفره مشخصی برای گیرکردن آمالگام ایجاد کند اما با ورود کامپوزیت تراش دندان ها محافظه کارانه تر شد. با این وجود اگر چه کامپوزیت ها رنگی مطلوب دارند و به دندان میچسبند، ولی به واسطه حساسیت کاربردشان ، شکست های بیشتری نسبت به آمالگام نشان می دهند. مراحل پر کردگی با کامپوزیت دقیق تر و وقت گیر تر است.
کامپوزیت پس از سفت شدن نهائی اندگی منقبض می شود و هر چقدر حجم پرکردگی بیشتر باشد این انقباض بیشتر خواهد بود. این انقباض کیفیت یک پارچگی بین دندان و ماده را از بین می برد. از معایب دیگر کامپوزیت جذب آب و رنگدانه، طی مرور زمان است.
مزیت عمده این ماده، رنگ مطلوب و چسبندگی به بافت اصلی دندان می باشد. مقاومت نسبتا خوبی دارد و با افزودن موادی مثل فلوراید به آن، می شود تا حدی از بازگشت پوسیدگی جلو گیری کرد. از مزیتهای دیگر آن می توان به این نکته اشاره کرد که بلافاصله پس از پایان کار، خوردن یا نوشیدن آزاداست. ضمنا کامپوزیت خطر آزاد کردن جیوه را هم ندارد.
اما البته کامپوزیت محدودیت های خود را دارند. پوسیدگی های وسیعی که بافت عمده دندان به خصوص مینا را از بین برده و یا پوسیدگی های زیر لثه ای که کنترل بزاق و خون در زمان ترمیم در آن ها غیر ممکن است از مواردی هستند که شانس استفده از این ماده را کاهش می دهند در صورتی که دربسیاری از این موارد آمالگام خدمات بهتری ارائه می دهد.
در مجموع تجربه چندین ساله درمان با کامپوزیت و آمالگام برای من، این برداشت را در پی داشته است که کامپوزیت در دهان هایی با بهداشت بالاتر، ماندگاری و عمری طولانی تر دارد. در حقیقت عود پوسیدگی و تغییر رنگ و شکستگی و عدم موفقیت در پر کردگی های با کامپوزیت، در بیمارانی که توجهزیادی به بهداشت خود ندارند مکررا دیده می شود. در صورتی که در همین بیماران، آمالگام می تواند مفید تر و ماندگار تر باشد. اغلب ناموفقیت ها در پر کردگی های کامپوزیت به علت استفاده از این ماده در محیط سرشار از میکروب و جرم و همراه التهاب و خونریزی لثه ای است.
توصیه می شود در این گونه بیماران ابتدا جرم گیریو بروساژ دندانها انجام گیرد و بیمار برای ارتقا سطح بهداشت دهان خود آموزش ببیند و بعد برای درمان او با کامپوزیت اقدام کرد.
امروزه تلاش علم مواد دندانی بر این است که کیفیت مواد کامپوزیتی را افزایش دهند. رنگ و شفافیت و به همچنین قدرت چسبندگی به دندان را بالا ببرند. از حساسیت تکنیکی این درمان بکاهند و کامپوزیت را همانند آمالگام ارزان و ساده در اختیار بیماران و دندانپزشکان قرار دهند اما مهمترین دلیلی که دندانپزشک برای انتخاب بین کامپوزیت و آمالگام به آن توجه می کند ، امکان ترمیم با ماده مورد نظر، زیبائی مقبولتر و ترمیم ماندگار تر است.
