آفت دهانی زخم بسیار دردناک در دهان است .آفتهای دهانی به سه دسته کوچک،هرپتی فرم وبزرگ تقسیم می شوند. آفت دهانی یک دلیل شایع برای زخمهای دهانی می باشد ، آفتهای عود کننده دهانی حدود %۲۰ جمعیت را مبتلا می سازد . میزان وقوعآفت دهانی درمردان و زنان . یکسان است. تشخیص افت دهانی اساساً توسط معاینه کلینیکی و گرفتن تاریخچه از بیمار می باشد که یکی از زخم های دهانی دردناک عود کننده در بیماران می باشد. شایعترین سن آغاز بیماری آفت دهانی، در دهه دوم زندگی می باشد .
عوامل مرتبط آفت دهانی عبارتند از تراما ، استرسهای روانی. قاعدگی و آلرژیهای غذایی مانند آلرژی به شکلات و نگاهدارنده های غذایی. استوماتیت آفتی عود کننده همچنین با فقر آهن ، اسید فولیک و ویتامین ۱۲B نیز مرتبط است . بروز این آفتها ی دهانی ممکن است در کسانی که تنباکونمی کشند ، شایعتر باشد.
اتواع آفت دهانی
- آفت های مینور : % ۸۰ موارد از این نوع است . قطر آنها کمترازبیش از cm ۱ است . بدون برجای گذاشتن اسکار ترمیم می شود .
- آفتهای ماژور : %۱۰ موارد از این نوع است. قطر آنها بیش از cm ۱ است . دوره بهبود طولانی بوده ( چند هفته ) و ممکن است برجای بگذارد .
- آفت هرپتی فرم : %۱۰ موارد از این نوع است . متعدد بوده و ممکن است تا حدود ۱۰۰ تا از این زخمها در یک زمان وجود داشته باشند. اندازه آنها کوچک ( mm۲-۱ ) است.
زخمهای آفتی مینور ( Minor aphthous ulcers) :
علائم :
– زخمهای دهانی عود کننده و دردناک .
– بیماران ممکن است یک احساس سوزش مقدماتی را قبل از ظهور زخمها تجربه نمایند.
– همانند هر زخم دهانی دیگر . خوردن ، صحبت کردن و بلعیدن موجب افزایش درد و ناراحتی خواهد شد.
– مبتلایان ممکن است عقده های لنفاوی گردن متورم و حساس ( به لمس یا فشار ) داشته باشند.
نشانه ها :
-محل زخم : مخاط باکال ، مخاط لبیال ، کف دهان و گاهی اوقات سطح پشتی زبان ، این ضایعات برروی لثه کراتنیزه یا مخاط کام ایجاد نمی شوند .
– تعداد زخم : ممکن است منفرد یا بصورت گروههای دوتاسه تایی باشند. این ضایعات بعضی اوقات بصورت متعدد دیده می شوند .
– اندازه زخمها : معمولاً قطرهایی برابر با ۲ تا ۵ میلیمتر دارند.
– شکل زخمها : گرد یا بیضی و کم عمق
– قاعده زخمها : زرد رنگ
– لبه های زخمها : ملتهب وبا حاشیه قرمز
-لنفادنوپاتی در صورت بروز عفونت نادر ثانویه.
آفت های ماژور ( Major aphthae ) :
علائم :
– زخمها عود کننده بزرگ و دردناک.
– خوردن ، آشامیدن و حتی بلعیدن ، موجب درد شدید می گردد.
– کاهش وزن به علت درد در هنگام غذا خوردن.
نشانه ها :
-محل زخم : بطور کلی قسمت خلفی دهان ، شامل بافتهای کراتینیزه .
– تمام حفره دهان از جمله مخاط کراتینیزه کام نرم و نواحی لوزه ای که ، به ندرت توسط آفتهای مینور مبتلا می شوند ، ممکن است محلی برای زخمهای آفتی ماژور باشند.
– تعداد زخم : منفرد یا متعدد
– اندازه زخمها : بزرگتر از cm ۱ ( ممکن است تا cm ۵ هم برسند ) .
– شکل زخمها : گرد یا بیضی
– کف زخمها : زرد ، خاکستری
– لبه های زخمها : قرمزوملتهب ، ممکن است بشکل برجسته در آید.
– قاعده زخمها : نرم باقی مانده و سفت نمی شوند .
– در بیماران با عفونت HIV ( ضایعات گروه ۲ ) دیده می شوند .
آفت هر پتی فرم
علائم :
– زخمهای دهانی عود کننده متعدد و دردناک
نشانه ها :
– در زنان شایعتر است
-محل زخم ها : زبان و کف دهان و مخاط دهان
– تعداد زخم ها : متعدد ، تعداد آنها در یک زمان ممکن است به ۱۰۰ عدد برسد . همچنین زخمها ممکن است به هم پیوسته و یکی شوند
– اندازه زخمها : اندازه زخم ها کوچک است ( از ۱ تا ۳ میلیمتر )
– شکل زخمها : نامنظم و بی قاعده
– سطح زخمها : خاکستری رنگ
– لبه های زخمها : نامشخص
– وجود اریتم منتشر در غشاء مخاطی
مشکلات همراه :
آفتهای ماژور به آهستگی بهبود می یابند ، ومی توانند تا ۳ ماه باقی مانده و امکان دارد پس از ترمیم اسکار برجای بگذارند .
تستهای تشخیصی :
– همانطور که در مقدمه اشاره شد ، تشخیص اصولاً از تاریخچه بیمار و معاینات حاصل می شود.
– با این حال ، جهت شناسایی هرگونه نقص و کمبود ، انجام بررسیهای هماتولوژی ضروری می باشد بنـابراین یک شـمارش کامـل خون ، تـعیین سطـوح فریتین سرم ، .ویتامین ۱۲ B و اسـید فولیک خون می بایست در خواست گردد.
درمان:
درمانهای غلامتی مثل دیفن هیدرامین،شربت آلومینیوم،کورتونهای موضعی مفید می باشند.در موارد آفتهای ماژور می توان از کورتون سیستمیک نیز استفاده کرد.
