تیره و سیاه شدن لثه مشکلی است که بعضی از افراد از آن شکایت می کنند. لثه قسمتی از مخاط دهان است که زواید استخوانی آلوئول و اطراف طوق دندان ها را می پوشاند. لثه ها مانند پوست می توانند دچار تیرگی، سیاهی یا پیگمانتاسیون شوند که منشا آن ها ممکن است داخلی یا خارجی باشد. یکی از مهمترین انواع پیگمانتاسیون داخلی به خاطر رسوب بیش از حد ملانین روی می دهد. ملانین از واژه یونانی melas مشتـق شده که به معنی سیـاه است. این یـک پیگمان درون زاست که توسـط ملانـوسیـت‌های حاضـر در لایـه های بـازال و سوپرابـازال اپیـتلیوم تولیـد مـی‌شود. رنـگ پیـگمانتاسیون‌ملانیـن دهـان از قهوه ای روشن تا قهوه ای تیره و سیاه متغیر می باشد که ایـن بستـگی به مقدار و لوکالیزاسیون ملانین در بافت دارد.
[lwptoc]
هر چند این پدیده اغـلب فیزیولوژیک است اما، اختلالات پاتولوژیکی همچون سندرم آلبرایت، ملانومای بدخیم، سندرم پوتـزجگر، درمـان ضـد‌مالاریا، تروما، همو‌کـروماتوزیـس، بیماری مزمن ریـوی و … به عنـوان فاکتورهای سیاه شدن لثـه شناخته شده اند. بایـد دانست که پیـگما‌نتاسیون فیزیولوژیک ناشی از فعالیـت بالای ملانـوسیت‌ها است. این پیـگما‌نتاسیون معمولا به صورت قرینه و دائمی بوده و ساختار نرمال لثه را تغییر نمی دهد. لذا، ممکن است در همه نوع نژاد و در هر سنی و بدون در نظر گرفتن جنسیت، دیده شود. البته بهتر است بدانید که این مشکل بیشتر در آفریقا، شرق آسیا و قومیت های اسپانیایی مشاهده می شود.
علائم تیرگی لثه
تیره شدن لثه، دارای علائمی است که به وضوح قابل مشاهده هستند و می توان آن ها را با چشم دید. تعدادی از عوامل باعث تیره شدن لثه می شوند که شامل:
- خونریزی لثه
- به وجود آمدن لکه های تیره و جرم در روی سطح دندان
- به وجود آمدن رسوبات سخت بر روی دندان
علت سیاه شدن لثه چیست؟
هم اکنون که با سیاه شدن لثه و علائم آن آشنا شدید، ممکن است سوال کنید که علت تیرگی لثه چیست؟ در پاسخ به سوال شما عزیزان باید بیان کنیم که سیاه شدن لثه علت های مختلفی دارد که هر یک از آن ها به نوبه خود منجر می شوند تا رنگ لثه تغییر کند. تعدادی از مهم ترین عوامل و دلایل سیاه شدن لثه، به شرح زیر می باشند:
آسیب زدن به لثه
گاهی اوقات ممکن است که علت تغییر رنگ در لثه بیماری های مختلف نباشد و فقط به خاطر آسیب زدن به لثه باشد. آسیب زدن به لثه شامل: افتادن روی صورت، خوردن چیزی با لبه های تیز، مسواک زدن به شیوه ای نادرست، نخ دندان کشیدن بیش از حد و یا به شیوه ای نادرست و … می باشد. لازم به ذکر است تا بدانید که کبودی روی لثه معمولا به رنگ قرمز تیره یا بنفش است؛ اما، گاهی اوقات ممکن است به رنگ قهوه ای تیره یا سیاه نیز باشد. علاوه بر تغییر رنگ، در مواقعی که آسیب شدید است، نیز ممکن است خونریزی و درد جزئی نیز در این ناحیه مشاهده شود.
سیاه شدن لثه به دلیل خالکوبی آمالگام
زمانی که یک حفره پر شده باشد، احتمال دارد که رسوب آمالگام روی لثه ها باقی مانده و منجر به ایجاد لکه ای تیره شود. آمالگام یک ذره ای است که برای پرکردن دندان مورد استفاده قرار می گیرد. گاهی اوقات ممکن است آمالگام در زمان پر کردن دندان، در ناحیه اطراف آن باقی مانده و منجر به ایجاد لکه در لثه شود. یک دندانپزشک متخصص، معمولاً فقط با بررسی دندان ها، می تواند لکه آمالگام را تشخیص دهد. برای جلوگیری از بروز خالکوبی آمالگام بهتر است که از دندانپزشک خواسته شود تا برای پر کردن دندان از بند لاستیکی استفاده کند. این کار باعث جدا شدن دندان ها از لثه ها در طی مراحل دندانپزشکی می شود و از ورود ذرات به بافت اطراف آن جلوگیری می کند.
سرطان دهان
یکی دیگر از عوامل سیاه شدن لثه، سرطان دهان است که دارای علائمی همچون: زخم های باز، خونریزی غیر معمولی و تورم در لثه می باشد. علاوه بر این، سرطان لثه ممکن است موجب به وجود آمدن گلو درد مزمن و یا تغییر در صدا نیز شود. البته، لازم به ذکر است تا بدانید که هر شخصی با مشاهده این علائم نباید فکر کند که دچار سرطان دهان شده است و برای تشخیص آن حتما باید به پزشک مراجعه کرد. برای تعیین اینکه آیا یک لکه به دلیل سرطان ایجاد شده است یا خیر، پزشک بیوپسی را انجام می دهد.
سیاه شدن لثه به علت ملانین
یکی دیگر از علت های سیاه شدن لثه، ملانین است که منجر به تغییر یافتن رنگ لثه به رنگ قهوه ای یا سیاه می باشد. به یاد داشته باشید که اگر لثه های یک شخص همواره سیاه باشند، جای نگرانی وجود ندارد. اما، اگر رنگ لثه یک فرد به تازگی دچار تغییر شده باشد و یا لکه های غیر عادی در لثه مشاهده گردد ، باید به پزشک مراجعه شود.
مصرف دخانیات
مصرف هرگونه دخانیات علی الخصوص سیگار، یکی دیگر از عواملی است که منجر به سیاه شدن رنگ دندان و لثه می شود. زیرا، در سیگار ماده ای به نام نیکوتین وجود دارد که به نوبه خود موجب می شود تا ملانوسیت ها بیش از حد، ملانین تولید نمایند و در نتیجه رنگ لثه تیره گردد. لازم به ذکر است تا بدانید که سیاه شدن لثه در اثر مصرف دخانیات بر قسمت داخلی دهان نیز تاثیر گذاشته و منجر به عفونت و موارد این چنینی شود.
مصرف داروهای خاص
گاهی اوقات، مصرف برخی از داروها نیز به صورت موقت و یا دائمی منجر به تغییر رنگ و تیرگی لثه می شوند. به طور مثال: مصرف داروی مینوسیکلین (این دارو برای درمان آکنه ها و عفونت های مختلف همچون: کلامیدیا مورد استفاده قرار می گیرد)، نیز منجر به سیاه شدن لثه می شود.
عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
تقریبا تمامی مشکلات و بیماری های مربوط به دهان و دندان، به خاطر عدم رعایت بهداشت می باشد. زیرا، زمانی که به صورت مداوم از مسواک، دهانشویه، نخ دندان و …. استفاده نشود، دهان و دندان ها در معرض بیماری های مختلفی قرار می گیرند. به همین خاطر می توانیم بیان کنیم که یکی دیگر از علت سیاه شدن لثه، بهداشت نامناسب این ناحیه می باشد. لازم به ذکر است تا بدانید که تجمع پلاک و جرم در اطراف شیار لثه باعث به وجود آمدن جرم و رسوب می گردد و لثه را تحریک می نماید. لذا اگر مسواک زده نشود و یا با شیوه ای اصولی استفاده نشود، التهاب به وجود آمده ازجرم کل بافت لثه را فرا گرفته و منجر به قرمزی و در نهایت، پریودنتیت می شود.
آیا تیرگی و سیاهی لثه احتیاج به درمان دارد؟
بعضا افراد زمانی که متوجه سیاه شدن لثه خود می شوند تصور می کنند به بیماری لثه دچار شده اند در حالیکه تیرگی لثه یک حالت فیزیولوژیک می باشد و وجود آن پاتولوژی محسوب نمی شود. اما، برای بسیاری از افراد علی‌الخصوص جوانان و نوجوانان از لـحاظ زیبایی در هنگام خندیدن، در هنگام صحـبت‌کردن و … مشکل زا می باشد. در حال حاضر برای درمان سیاه شدن لثه یا پیگمانتاسیون لثه روش های مختلفی وجود دارند که تعدادی از آن ها، شامل موارد زیر می باشند:
- لیزر
یکی از روش های درمان سیاهی لثه، لیزر است که برای انجام آن دندانپزشک از لیزر جهت برداشتن ملانین های موجود در لثه کمک می‌گیرد.روش بسیار مطمئن و محافظه کارانه است و نتایج بسیار خوبی دارد.
- جراحی کردن
زمانی که سیاهی لثه به عمق آن رسیده باشد، می توان آن را با کمک جراحی درمان کرد. در این روش، بخش بیرونی بافت پوششی لثه را برداشته و بافت همبند زیرین در جای خود باقی می مانند تا بهبود یافته و بافت پوششی جدیدی ایجاد کند. لازم به ذکر است تا بدانید که بافت جدیدی که به وجود می آید، همواره صورتی رنگ بوده و فاقد رنگدانه های سیاه می باشد. برخی از افراد تا نام جراحی به میان می آید فکر می کنند که این روش با درد زیادی همراه است که این تفکر کاملا نادرست می باشد. زیرا، برای این کار دندانپزشک ابتدا محل مورد نظر را با کمک ماده ای بی حس کرده و سپس کار را آغاز می کنند.
درمان تیرگی لثه با لیزر
یکی دیگر از روش های درمان سیاه شدن لثه و تیرگی لثه، استفاده از لیزر است که برای این روش می توان از دو نوع لیزر اربیوم و دیود می توان کمک گرفت. لازم به ذکر است تا بدانید که درمان از طریق لیزر، بدون درد و خونریزی بوده و مزایای زیادی دارد. تعدادی از مهمترین مزایای درمان سیاه شدن لثه با لیزر، شامل موارد زیر می باشند:
- کاهش درد
- کاهش التهاب
- کواگولاسیون
- عد استفاده از آنتی بیوتیک
- خاصیت تحریک حیاتی و تسریع التیام
- کاهش عفونت و آلودگی
- کاهش اسکار
- بهبود نتایج درمان در مدت زمان کوتاه تر
در بانک های اطلاعاتی در رابطه با روش های درمان پیگمانتاسیون لثه و بررسی میزان درد پس از درمان، مقالاتی بدست آمده که نتیجه اکثر مطالعات انجام شده مبنی بر کاهش درد هنگام استفاده از لیزر در جراحی بوده است. تحقیقی در سال ۲۰۱۵ توسط Dragana Gabric و همکارانش در کرواسی به هدف مقایسه لیزر دیود و چاقوی جراحی در جراحی بافت نرم دهان انجام شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که هیچ اختلاف معناداری از نظر سن و جنس بین شرکت کنندگان وجود ندارد. بیماران در گروهی که با لیزر دیود جراحی شده بودند، درد کمتری را نسبت به گروهی که توسط چاقوی جراحی درمان شده بودند، تجربه کردند. همچنین گروهی که توسط لیزر جراحی شده بودند، پس از جراحی رضایت بیشتری داشتند. لذا، با توجه به مطالعات انجام شده پیشنهاد می کنیم که در جراحی پیگمانتاسیون لثه، از لیزر دیود ۸۱۰ نانومتراستفاده کنید.
چگونه می توان از تیرگی لثه پیشگیری کرد؟
افرادی که تا به امروز دچار سیاهی لثه نشده اند، همواره به دنبال راهی هستند تا از طریق آن بتوانند از سیاه شدن لثه جلوگیری کنند. در واقع، برخی از اقدامات وجود دارند که با انجام آن ها می توان از بروز تیرگی لثه جلوگیری کرد که تعدادی از مهم ترین آن ها، شامل موارد زیر می باشند:
- افراد برای پیشگیری از سیاه شدن لثه باید به صورت مستمر و منظم از مسواک استفاده کنند. لذا، پیشنهاد می شود حداقل دو بار در روز و یا پس از خوردن هر وعده غذایی از مسواک استفاده شود.
- هر فردی برای این که بتواند از سیاه شدن لثه خود جلوگیری کند، باید علاوه بر مسواک، از نخ دندان و دهانشویه نیز استفاده نماید. زیرا، پس از مسواک زدن ممکن است در برخی نواحی، مواد غذایی باقی مانده و به مرور زمان منجر به بیماری های دهان و دندان گردد. اما، زمانی که از نخ دندان استفاده شود تمامی نواحی دشوار دندان ها نیز تمیز می شوند. علاوه بر نخ دندان، دهان شویه نیز باید مصرف شود که تمامی نواحی دهان و دندان، از هر گونه آلودگی پاک گردد.
- یکی دیگر از روش های پیشگیری از تیرگی لثه، عدم مصرف دخانیات و نوشیدنی های الکلی می باشد. در بخش علت سیاه شدن لثه، بیان کردیم که مصرف دخانیات چه آسیب هایی را به این ناحیه وارد می کنند. لذا، با ترک آن ها افراد می توانند از تیرگی لثه پیشگیری کنند.
لازم به ذکر است تا بدانید که علاوه بر موارد فوق، اقدامات دیگری نیز برای پیشگیری از بروز این اتفاق وجود دارند که ما در این بخش فقط به تعدادی از مهم ترین آن ها اشاره کردیم.
سخن پایانی
ما در این بخش تلاش کردیم تا شما عزیزان را با علائم، علت ها، روش های درمانی و …. تیره و سیاه شدن لثه آشنا کنیم. برای تشخیص این مشکل، بهتر است که به دندانپزشک متخصصی مراجعه کنید. زیرا، گاهی اوقات سیاه شدن لثه بیانگر یک بیماری است و اگر هر چه سریع تر تشخیص داده شود، مسلما درمان آن نیز راحت تر خواهد بود. در صورتی که دچار سیاهی لثه و یا بیماری های مرتبط با دهان و دندان هستید برای دریافت نوبت ومعاینات اولیه می توانید با مطب تخصصی دندانپزشکی پاسداران تماس بگیرید.
- چه روش هایی برای درمان تیرگی و سیاهی لثه وجود دارد؟
- کدامیک از روش های درمان پیگمانتاسیون لثه بهتر است؟
- درمان تیرگی و سیاهی لثه با لیزر چه مزایایی دارد؟
