درد دندان شایعترین علامت در دهان ، صورت و گردن است که موجب مراجعه سریع بیمار به دندانپزشک می شود . ارزش حیاتی درد دندان به این علت است که معمولاً آسیب بافتی را مشخص می نماید . با این وجود ، شدت درد همیشه متناسب با وسعت آسیب و صدمه بافتی نیست و ممکن است گاهی اوقات بدون آسیب و صدمه بافتی رخ دهد .
درد معمولاً بصورت محیطی بوسیله تحریک گیرنده های شروع می شود و بصورت مرکزی دچار تغییر می شود . بنابراین ، درک درد ممکن است بوسیله عوامل احساسی ، ادراکی و فرهنگی تحت تاثیر قرار بگیرد و به علت تجربیت دردناک قبلی دچار تغییر و تحول شود .
تشخیص درد دندان
درد دندان یک علامت سابژکتیو است و بر خلاف زخم بوسیله چشم قابل مشاهده نیست . بنابراین تاریخچه درد ، مهم می باشد .
شکایت درد بوسیله دوازده سوال مشخص می شود :
- شما درد را به چه صورت توصیف می نمائید ؟ دردها بصورت ( توصیفی از قبیل تیز خنجری یا گنگ ضربان دار اغلب دیده می شود . )
- درد در کدام محل بسیار شدید می باشد ؟ ( از بیمار باید مکان شدید ترین درد پرسیده شود . )
- درد تا کجا گسترش می یابد ؟ بیمار باید محدوده درد را با انگشت نشان دهد . )
- درد چگونه افزایش می یابد ؟
- آیا درد مانع خواب می شود یا اینکه شما را از خواب بیدار می کند ؟
- چه موقع درد شروع می شود ؟
- درد ممتد است یا منقطع ؟
- اگر درد منقطع است هر بار چه مقدار طول می کشد ؟
- آیا عاملی باعث شروع درد می شود ؟
- آیا عاملی باعث افزایش شدت درد می شود ؟
- آیا عاملی باعث بهبود درد می شود ؟
- آیا مشکلات دیگری وجود دارد ؟
بسیاری از نکته های تشخیصی ممکن است از تاریخچه بدست بیایند .
مشخصات درد دندان:
معمولاً درد به سه صورت توصیف می شود :
- تیز / خنجری
- گنگ / ضربان دار / سوراخ کننده
- سوزشی
درد تیز و خنجری اغلب همراه است با :
- عاج نمایان ( عاج ریشه ای حساس ، ترمیم های شکسته ، دندان شکسته ، پوسیدگی ها ، دندانهای ترک خورده . )
- التاب پالپ اولیه
- نورالژی عصب سه قلو
- نورالژی عصب زبانی – حلقی
درد گنگ و ضربان دار و سوراخ کننده اغلب همراه است با :
- التهاب پالپ تاخیری
- پریودنتیت لترالی و اپیکالی
- ضایعه اندو – پریو
پری کرونیت – ژنژیویت زخمی شونده نکروزه حاد – حفره خشک – نورالژی میگرنی دوره ای – زونا – آرتریت ژانت سل – تومورها – سینوزیت – اختلالات مفصل گیجگاهی فکی – درد دندانی آتیپیک – درد صورتی آتیپیک
درد سوزشی اغلب همراه است با :
- سندرم سوزش دهان – نوراژی Postherpetic ( نورالژی بعد از زونا )
- سندرم رمزی هانت
شدت درد دندان
· شدت درد ممکن است بوسیله درجه بندی از صفر تا ده که علامت صفر آن نشان دهنده بی دردی و علامت ده نشان دهنده درد ناتوان کننده و بسیار شدید است ، ارزیابی شود .
· اگر بیمار به داروهای ضد درد متوسل نشده است ، اغلب درد شدید نمی باشد . دردی که بوسیله داروهای ضد درد متوسط از قبیل آسپرین کنترل شود ، شدید نیست .
· دردی که مانع خواب بیمار می شود یا باعث بیدار شدن بیمار از خواب شبانه می گردد ، اغلب شدید است . درد صورتی آتیپیک و نورالژی عصب سه قلو ، با وجود اینکه در طول روز غیر قابل تحمل است اما تاثیری برخواب بیمار ندارد .
· نورالژی میگرنی دوره ای بطور مشخص باعث بیدار شدن بیمار در ساعاتی از شب می شود . التهاب حاد پالپ پریودنتیت حاد ممکن است مانع از خوابیدن و یا باعث بیدار شدن بیمار از خواب شوند .
· درد شدید و غیر قابل تحمل که می تواند باعث افسردگی بیمار شود ممکن است همراه با نورالژی هایی از قبیل نورالژی عصب سه قلو – نورالژی زبانی – حلقی – نورالژی میگرنی دوره ای و نورالژی Post – herpetic باشد .
محل درد دندان
- دردی که ناشی از آسیب بافتی باشد ، معمولاً یکطرفه است .
- درد دو طرفه یا دردی که از خط وسط بگذرد ممکن است نشان دهنده سینوزیت – بیماری سیستم عصبی مرکزی – درد روان – تنی مثل درد آتیپیک صورتی – درد دندانی آتیپیک – سندرم سوزش دهان باشد .
مدت درد دندان
- درد تیز خنجری معمولاً برای چند ثانیه یا دقیقه طول می کشد .
- درد گنگ ضربان دار ممکن است برای چند ساعت ، روز یا هفته طول بکشد .
- درد معمولاً برای مدتهای طولانی ، ادامه نمی یابد .
- درد ممتد برای سالها ممکن است نشان دهنده منشاء روان – تنی باشد .
عوامل زمانی / تشدید کننده درد دندان
- درد آزار شدیدی که باکمترین تماس به نقاط تحریک ( Trigger Zone ) روی صورت ایجاد می شود ، نشان دهنده نوزالژی عصب سه قلو است . درد مشابه هنگام بلعیدن نشان دهنده نوالژی زبانی – حلقی است .
- درد در موقع جویدن یا لمس دندان ممکن است نشان دهنده پریودنتیت حاد یا پری کرونیت باشد .
درد دندان هنگام تحریک سرمایی یا گرمایی نشان دهنده :
- نمایان شدن عاج ریشه یا تاج
- پوسیدگی ها
- ترمیمهای ناقص
- ترمیمهای جدید
- دندان ترک خورده
التهاب پالپ
درد با غذاهای شیرین نشان دهنده :
نمایان شدن عاج ریشه یا تاج دندان ( افزایش حساسیت عاجی )
پوسیدگی های دندانی
- درد منقطع در جویدن : بخصوص بدنبال قطع فشار ، نشان دهنده دندان ترک خورده می باشد.
- الکل ممکن است سبب تسریع نورالژی میگرنی دوره ای شود.
- درد هنگام غذا خوردن ممکن است نشان دهنده:
- انسداد غدد بزاقی ( تحریک غدد بزاقی )
- اختلال مفصل گیجگاهی فکی ( درد با حرکات فکی )
- نورالژی زبانی – حلقی ( نقاط تحریک درحلق)
- نورالژی تری ژمنیال ( نقاط تحریک در صورت )
- آرتریت ژانت سل ( ایسکمی عضله)
- بیماری مخاطی یا دندانی
عوامل کاهنده درد
- دردهای تیز خنجری بطور به داروهای ضد درد پاسخ ضعیفی می دهند .
- دردهای گنگ / ضربان دار معمولاً به داروهای ضد درد پاسخ می دهند .
- دردهای گنگ / ضربان دار که مدت های طولانی ( برای سالها ) وجود داشته و بطور کامل بوسیله ضد دردها از بین نمی روند ، ممکن است نشان دهنده درد صورتی آتیپیک ، درد ددانی آتیپیک یا سندرم سوزش دهان باشد .
سایر علائم :
- تورم ، ترشحی ، مزه ید ، افزایش حرارت ، بیحالی با لنفادنویتی گردنی ممکن است نشان دهنده منشاء عفونی باشد .
- موارد زیر باید بررسی شوند :
- شاخه های درگیر عصبی
- معمولاً عصب سه قلو گرفتار می وشد با این وجود در زاویه فک پائین عصب گوشی بزرگ و در منطقه خلفی زبان و گلو ، عصب زبانی – حلقی ممکن است گرفتار شوند .
مکان احتمالی درد :
- محیطی – فقط یک شاخه عصبی درگیر شده است .
- پروکسیمال – بیش از یک شاخه عصبی درگیر شده است .
- داخل جمجمه ای – بیش از یک شاخه درگیر شده است . نشانه های احتمالی ناشی از افزایش فشار داخل جمجمه ای شامل : سردرد شدید ، استفراغ ، از دست دادن هوشیاری ، گشاد شدن مردمک چشم بدون واکنش به نور ، در سمت مبتلا .
- در ممکن است منشا دندانی یا غیر دندانی داشته باشد که علائم آن ممکن است مشابه باشد و در نتیجه تشخیص رامشکل نماید.
خصوصیات درد با منشاء دندانی
درد با منشاء دندانی اغلب:
- اغلب یکطرفه است ( مگر اینکه دو طرف قوس دندانی گرفتار شوند . )
- هرگز بسمت مقابل کشیده نمی شود بجز در ناحیه دندانهای قدامی فک پایین که درد ممکن است از خط وسط بگذرد .
- درد پریودنتال ( پریودنتیت حاد پری کرونیت ) معمولاً بخوبی موضع درد مشخص می شود و بیمار می تواند دندان درگیر را نشان دهد .
- محل و موضع درد پالپی بخوبی لوکالیزه نمی شوند . ممکن است به دندان دیگری در همان سمت قوس یا قوس فکی مقابل منتقل شود . ( مثلاً درد دندان ۵ بالا به دندان ۵ پائین منتقل می شود . )
- گاهی اوقات ، درد ممکن است به بافتهایی انتشار می یابد که توسط شاخه های عصب سه قلو در همان طرف عصب دهی شده اند .
- شایع ترین منبع درد در ناحیه فکین ، پالپ دندان می باشد .
- تزریق تشخیصی ماده بی حسی موضعی ممکن است به مشخص کردن ناحیه درد در قوس دندانی کمک نماید .
- درد پالپی
حساسیت عاجی
- بوسیله نمایان شدن عاج و بازشدن توبولهای عاجی ایجاد می شود .
- پوسیدگی ها ، شکستگی دندان ، ترمیمهایی که از لحاظ مارژین ناقص هستند و یا ترمیمهای که شکسته اند ، از بین رفتن سمان روکش ، تحلیل لثه ، سایش های فیزیولوژیک فیزیکی و شیمیایی دندان موجب حساسیت عاجی می شوند .
- تحریکات حرارتی بر روی ترمیم فلزی نامناسب که اخیراً انجام شده است ممکن است سبب درد در موقع گرما و سرما شود .
تاریخچه پزشکی :
بیمارانی که دارای رفلکس و بازگشت معده ای در نتیجه بیماریهای hiatus hernia و اختلالات گوارش و یا مصرف الکل هستند اسید معده سبب سایش شیمیایی و باز شدن توبولهای عاجی می شود .
تاریخچه دندانپزشکی :
جرمگیری و ترمیمهایی که اخیراً انجام شده است تحلیل لثه و رژیم غذایی با اسید فراوان می تواند سبب باز شدن توبولهای عاجی شود .
علائم درد پالپی:
- درد تیز خنجری معمولاً در اثر گرما ، سرما یا شیرینی حاصل می شود . درد خودبخود نیست و همیشه برای ایجاد درد تحریک لازم است .
- درد بسرعت بدنبال تحریک ایجاد می شود و بخوبی محل آن مشخص می شود . ( بیمار منطقه دردناک و دندان درگیر را می تواند نشان دهد . )
- درد بسرعت با برداشتن محرک از بین می رود( مشابه التهاب پالپ قابل برداشت است ) توجه : درد ناشی از پوسیدگی عاجی ممکن است برای ۱۰ تا ۲۰ دقیقه بعد از خوردن غذای شیرین تولید شود این درد بدلیل تولید موضعی اسید بوسیله پلاک باکتریایی است .
نشانه ها :
- تحلیل لثه
- پوسیدگی ها
- ترمیمهای شکسته یا داری نشت
- تشکیل حباب هوا در بزاق به هنگام حرکت دادن بریج بیمار ، نشانه جسبندگی نامناسب سمان است .
- و از دست رفتن سطح دندان بدلیل سایش های فیزیولوژیک فیزیکی و شیمیایی می باشد .
آزمایشهای تشخیصی
بعد از ایزوله کردن دندان بوسیله رول پنبه دندان مبتلا بوسیله هوای سرد اتیل کلراید یا گوتاپرکای داغ را مشخص سازید .
درمان :
- بستگی به علت دارد . پوسیدگی ها ، شکستگی و ترمیمهای ناقص را درمان کنید .
- برای درمان عاج ریشه ی حساس ، علت آنرا مثلاً اسید غذایی را حذف نمائید . بیمار ممکن است از خمیر دندان ضد حساسیت استفاده نماید و آنرا به سطح دندان با استفاده از انگشت بمالد.
- دهان شویه فلوراید ( ۰۵/۰% ) روزانه استفاده شود .
دندان ترک خورده
ترک خوردگی ممکن است :
- فقط در مینای دندان باشد که عموماً بدون علامت است
- در مینا و عاج دندان ایجاد شود
- در مینا و عاج و پالپ دندان ایجاد شود
- تنها در ریشه باشد
- در ریشه و تاج باشد
- ترک خوردگی ها ممکن است منفرد یا متعدد باشد
- ترک خوردگی هایی که مینا و عاج دندان را درگیر می نمایند : (بدون درگیری پالپ )
- این مسئله سبب اشکال و انحراف در تشخیص دندانپزشک می شود .
- ترک خوردگی ها معمولاً نتیجه ای از برخورد ناگهانی با یک جسم سخت می باشد مثل هسته آلبالو یا استخوان در هنگام جویدن
- دندانهای مولر اول فک پایین بیشتر دجار این ترک خوردگی می شوند و بعد از آن هم به ترتیب دندانهای مولر دوم فک پایین اولین مولر و پرمولرهای فک بالا .
- هر دو جنس بطور مساوی دچار این نوع ترک خوردگی می شوند و بیماران معمولاً میانسال هستند .
تاریخچه پزشکی
هیچ اختلال پزشکی که زمینه را مستعد ترک خوردگی دندان نماید ، وجود ندارد .
تاریخچه دندانی :
وضعیت پریودنتال در بیمارانی که دچار ترک خوردگی می شوند معمولاً خوب است . لقی دندانی وجود دارد . یک دندان سالم و دندان مقابل قوی جهت تولید نیروی کافی جهت ایجاد ترک دندان لازم است . دندان ترک خورده ممکن است دارای ترمیم وسیع دندان بدون پوشش کاسپی باشد .
علائم دندان ترک خورده:
- علائم متغیر است و ممکن است باعث اشتباه در تشخیص از دندان ایجاد می شود . معمولاً درد در شرایط خاص بوجود می آید شرایطی که تولید درد می کنند اغلب ایجاد دوباره آن در مطب دندانپزشکی مشکل است .
- درد موقتی است و ممکن است در موقع کاهش نیروی جونده تشدید می یابد . این درد بنام درد برگشتی نامیده می شود و ناشی از مالش سطوح عاجی به یکدیگر می باشد که سبب حرکت مایع توبولهای عاجی می شود .
- موضع درد بخوبی مشخص است و معمولاً به نقاط دیگر رجوع نمی کند .
- مدت درد کوتاه و محدود به زمان جویدن است و هرگز خودبخود نیست .
- ممکن است مقداری حساسیت به گرما و بخصوص به سرما بدلیل تحریک پالپ در مقابل خط شکستگی وجود داشته باشد . بیماران به دلیل موقتی بودن علایم معمولاً در پی درمان نمی باشند .
نشانه ها ی دندان ترک خورده:
- به منظور انتقال نیروی کافی به دندان ترک خورده ، وجود دندان طبیعی مقابل ضروری است و وضعیت پریودنتال دندان ترک خورده و دندان مقابل آن معمولاً عالی است .
- ترمیم های غیر چسبنده ( Non Adnesive ) ، دندان را ضعیف می کنند و ترک های دندانی در دندانهایی با ترمیم مزیواکلوزو دیستالی ، بخصوص در اینله هایی که کاسپ دندانی را نپوشانده اند یا ترمیمهای آمالگام شایع است . شیارهای رشدی تکاملی عمیق که به سمت کاسپ دندانی یا مارجینال ریج گسترش یافته اند یا فوسای کانین پرمولرهای اول ماگزیلا مستعد ترک خوردگی هستند .
- ترک ممکن است قابل مشاهده باشد بخصوص اگر رنگ آمیزی شود .
آزمایشهای تشخیصی دندان ترک خورده:
- برای مشاهده ترک دندانی از انعکاس نور بوسیله آینه دندانپزشکی در جهات مختلف و از ترانسلومیناسیون فیبرهای نوری و بزرگنمایی استفاده کنید .
- فشار آوردن بر روی رول پنبه ، چوب زبانی ، رابردم یا یک لاستیک پرداخت ممکن است باعث بازشدن ترک دندان و به دنبال آن موجب درد شود و بنابر این امکان شناسایی دندان ترک خورده را بدهد .
- رنگ آمیزی ددان با متیلن بول یا جوهر قابل شستشو ممکن است اجازه ورود رنگ به ترک باز را بدهد .
- رنگ پس از شستشو در روی ترک خوردگی باقی می ماند .
- تظاهرات رادیوگرافیک طبیعی خواهد بود ترک های ظریف در رادیوگرافی ها قابل مشاهده نیست .
درماندندان ترک خورده
- ترمیمهای موجود را بردارید و گسترش خط شکستگی و بررسی و جستجو نمائید .
- اکلوژن را تنظیم نمائید تا نیروهای وارده به کاسپ دندانی کاهش یابد .
- استفاده از ترمیمهای چسبنده مثل سمانهای گلاس آینومر ، رزینهای کامپوزیت و آمالگام باند شونده ممکن است باعث پیشگیری از گسترش شکستگی در کوتاه مدت شود با این وجود این درمانها اغلب در دراز مدت مؤثر نیستند . جایگزینی یک روکش کامل یا آنله فلزی چسبنده جهت اسپلینت به سایر دندانهای باقیمانده بسیار مؤثر است بصورت یک درمان فوری ، ممکن است دندان کمی تراش داده شود تا اجازه جایگزینی روکش موقتی آلومینومی را بدهد . بندهای ارتودنسی و حلقه های مسی که کمتر مؤثر هستند ، از دیگر درمانهای جایگزینی هستند . ترمیم قطعی باید تا زمان بررسی شرایط پالپ به تاخیر انداخته شود .اگر درمان ریشه لازم شود ، می توان حفره دسترس را از طریق روکش موقت تراش داد .
دندان ترک خورده ای که پالپ را گرفتار می نماید
علائم :
- ممکن است همانند حالت قبل باشد ولی منجر به التهاب پالپ شود . این امر ممکن است سبب درد خودبخود شود که در سرتاسر شاخه های عصب سه قلو پخش می شود و مشکلات تشخیصی بسیاری ایجاد نماید .
- پالپیت بصورت اولیه ، حاد ( غیر قابل برگشت ) و یا چرکی بوده و منجر به درد دایمی شدید و ضدباندر می گردد .
- تشکیل موقت درد ممکن است بدنبال مرگ پالپ دیده شود و بدنبال آن پریودنتیت اپیکالی حاد ایجاد گردد .
آزمایشهای تشخیصی دندان ترک خورده ای که پالپ را گرفتار می نماید
- همانند بالا ، شامل آزمایشهایی جهت ارزیابی سلامتی و زنده بودن پالپ است .
- رادیوگرافی ها ممکن است گشاد شدن لیگامانهای پریودنتال ( PDL ) را نشان دهند .
درمان دندان ترک خورده ای که پالپ را گرفتار می نماید
- اگر دندان بتواند حفظ شود . درمان ریشه بعد از جستجوی خط شکستگی و اسپلینت با یک روکش موقت انجام می شود .
- گاهی ،همی سکشن یا ایجاد پرمولر از مولر ممکن است تجویز شود .
التهاب پالپ
طبقه بندی :
- التهاب پالپ اولیه
- التهاب پالپ حاد
- التهاب پالپ چرکی ( آبسه پالپی )
- التهاب پالپ مزمن
- التهاب پالپ هیپرپلاستیک مزمن ( پولیپ پالپ )
التهاب پالپ اولیه ( پرخونی پالپ )
تاریخچه دندانپزشکی :
جرمگیری دندانی که اخیراً انجام شده است ( کانالهای جانبی ) ، ترمیمهای جدید و پوسیدگی عمیق و وسیع ، تاریخچه تروما و غیره
علائم
- درد تیز ، یکطرفه که بعنوان (( دندان درد )) شناخته می شود .
- درد موقتی است و شروع ناگهانی با گرما ، سرما و شیرینی دارد .
- دندان دردناک نیست مگر اینکه تحریک شود و ممکن است به سرما بیش از گرما پاسخ دهد .
- هنگام تحریک درد کوتاه مدتی ایجاد می شود که بیش از ۱۰ تا ۱۵ ثانیه بعد از اینکه تحریک برداشته می وشد ، طول نمی کشد .
- تشخیص دندان دردناک و مشخص کردن موضع آن مشکل است . بیمار ممکن است نتواند دندان درگیر را نشان دهد .
نشانه ها :
ممکن است موارد زیر دیده شوند :
ترمیمهای بزرگ داخل یا خارج عاجی ، ضایعات وسیع پوسیدگی که پالپ را درگیر نموده ، یا بینی که نزدیک پالپ است و با داخل آن فرو رفته باشد .
آزمایشهای تشخیصی
- دق : هیچ گونه حساسیت در موقع دق وجود ندارد .
- دندان مبتلا ، در مقایسه با دندانهای طبیعی مجاور واکنش شدیدتری به آزمونها نشان می دهد .
- رادیوگرافی ها : پوسیدگی ها و ترمیمهای دندانی را مشخص می نماید . نمای رادیوگرافی بافتهای اپیکال و پریودنتال نرمال است . لامینت دورا محو نشده و رادیولوسنسی اپیکالی دیده نمی شود .
درمان :
- حذف علت مثلاً پوسیدگی ها ، پوشش حفره های عمیق با استفاده از کلسیم هیدروکساید و پر کردن حفره با مواد موقتی مسکن مثل سمان زینک اکساید / اژنل التهاب پالپ اولیه ممکن است گاهی اوقات در صورت حذف علت قابل برگشت باشد .
- کاهش علائم بیماری ممکن است نشان دهنده بهبودی و یا مرگ پالپ باشد . تکرار ارزیابی زنده بودن پالپ ضروری است . رادیوگرافی های متعدد (۳،۶و۱۲ ماه ) بعد جهت بررسی وضعیت اپیکالی ریشه و شناسایی اسکلروز کانال که نتیجه ای از التهاب پالپی مزمن با درجه کم است ، لازم می باشد . درمان ریشه در صورتیکه اسکلروز اولیه شناسایی شود ، لازم خواهد شد . اگر معالجه ریشه به تاخیر بیفتد کانال دندان ممکن است مسدود شود و درمان ریشه ممکن است غیر عملی باشد .
التهاب پالپ حاد
این شرایط معمولاً غیر قابل برگشت است و ممکن است به سمت التهاب پالپ چرکی پیش برود (آبسه پالپی ) تاریخچه دندانپزشکی : ترمیمهای وسیع / پوسیدگی های وسیع ، تاریخچه ای از ضربه به دندان و غیره
علائم التهاب پالپ حاد
- درد یکطرفه و تیز که بعداً به درد گنگ و ضربان دار تبدیل می شود . معمولا ، دردهای تیز و خنجری به دوره هایی از دردهای گنگ تغییر می یابند .
- در ابتدا ، درد با تحریک گرمایی شدت می یابد و به مدت طولانی ادامه دارد و بیش از ۱۵ ثانیه ( حتی بیش از چند ساعت ) بعد از برداشت تحریک باقی می ماند .
- درد پخش شده و ارجاع درد شایع است .
- با پیشرفت بیماری درد خودبخود اتفاق افتاده (بدون تحریک مشخص ) و هنگام شب بدتر می شود .
- درد ممکن است مانع از خوابیدن ویا باعث بیدار شدن بیمار از خواب شود از آنجا ئیکه درد ناشی از افزایش فشار پالپ است ، دراز کشیدن یا و خم شدن ، فشار پالپ را افزایش داده و باعث درد می وشد .
- سرما ممکن است فشار پالپ را کاهش داده و باعث کاهش موقتی درد شود .
- زمانیکه درد برای چند روز یا چند هفته باقی می ماند و سپس بطور کامل و ناگهانی متوقف می شود ، نشان دهنده نکروز پالپ است
- دندانی بخوبی لوکالیزه نمی شود مگر آنکه بعلت پیشرفت پریودنتیت حاد اپیکال ( که منجر به مرگ پالپ می شود ) دندان مبتلا در جویدن حساس شده باشد .
نشانه ها ی التهاب پالپ حاد
ترمیمهای وسیع پوسیدگی ها ، دندان شکسته یا تغییر رنگ داده و غیره دندان بطور اولیه به ضربه حساس نیست اما در مراحل بعدی حساس خواهد شد و پریودنتیت اپیکالی ایجاد می شود .
آزمایشهای تشخیصیالتهاب پالپ حاد
- بی حسی موضعی تشخیصی جهت تعیین محل دندان دچار التهاب پالپ حاد لازم می شود . برداشتن پوسیدگی ها و ترمیم ها می تواند در تشخیص پالپ اکسپوز شده و شکستگی ها و پوسیدگی های عمیق مفید باشد .
- در ابتدا ، پاسخ دندان به گرما و آزمایشهای الکتریکی ممکن است در ابتدا شدید باشد. در مراحل بعد ، با مرگ پالپ واکنشی ایجاد نخواهد شد .
- سرما بدلیل کاهش فشار پالپ باعث کاهش درد می شود .
- نتایج آزمون حیات پالپ ممکن است در دندانهای چند ریشه ای باعث اشتباه شود . از آنجایی که یک ریشه ممکن است حاوی بافت زنده باشد و ریشه دیگر حاوی مواد نکروزه باشد .
- در مراحل پیشرفته بیماری دندان ممکن است به دق حساس باشد و یک صدای دق گنگ را ایجاد نماید که بعنوان پریودنتیت اپیکالی نامیده میشود
- رادیوگرافی ها : ممکن است پوسیدگی ها و ترمیمهای عمیق ، گشاد شدن PDL و در مراحل انتهایی فقدان لامینادورای اپیکالی در مراحل پیشرفته قابل مشاهده است .
درمان :
عامل بیماری ( مثل پوسیدگی ) را از بین برده و سپس درمان ریشه را در نظر بگیرید یا دندان مورد نظر را خارج نمائید .
التهاب پالپ مزمن
تاریخچه پزشکی : ندارد
تاریخچه دندانی التهاب پالپ مزمن
ترمیمهای عمیق همانند مورد بالا
علائم التهاب پالپ مزمن
درد ملایم و موقتی در مدت زمان طولانی ( ماهها یا سالها ) موضع درد بطور ضعیفی مشخص می باشد و دندان ممکن است حساسیت زیادی به گرما داشته باشد . علائم دردناک التهاب پالپ مزمن بندرت در بیماران رخ می دهد اما ممکن است بصورت یک مشکل فرعی بیان شوند .
نشانه ها :
ترمیمهای وسیع ، غیره همانطور که در بالا توضیح داده شد .
آزمایشهای تشخیصیالتهاب پالپ مزمن
- آزمایشهای ارزیابی زنده بودن پالپ : یک واکنش تدریجی که منج به پاسخ شدیدی به گرما شود ، شایع است . پاسخ به سرما و آزمایشهای الکتریکی در مقایسه با دندانهای زنده و سالم کاهش می یابد .
- ممکن است حساسیت بسیار خفیفی به دق موجود باشد .
- رادیوگرافی ها : ممکن است اسکنروز کانال پالپ و ریشه ها و بعضی مواقع فقدان لامینادورای اپیکالی را نشان دهد استتخوان آلوئل در ناحیه اپکس ریشه ممکن است اسکلروزه باشد .
درمان التهاب پالپ مزمن
درمان ریشه یا خارج نمودن دندان ، درمان ریشه کانالهای اسکلروزه ممکن است مشکل و در بعضی اوقات غیر ممکن باشد .
التهاب پالپ هیپرپلاستیک مزمن ( پولیپ پالپ )
تاریخچه پزشکی : ندارد
تاریخچه دندانی التهاب پالپ هیپرپلاستیک مزمن ( پولیپ پالپ )
معمولاً در بیماران جوان بدلیل عدم توجه به دندان ها رخ می دهد .
علائم التهاب پالپ هیپرپلاستیک مزمن ( پولیپ پالپ )
معمولاً بدون علامت است ، اگر چه بیمار ممکن است از وجود یک توده در دهان خود شکایت نماید .
نشانه ها التهاب پالپ هیپرپلاستیک مزمن ( پولیپ پالپ )
پولیپ پالپ در داخل دندانی که شدیداً پوسیده است ، دیده می شود .
تخریب وسیع بافتهای دندانی در سطح تاجی معمول است .
آزمایشهای تشخیصی التهاب پالپ هیپرپلاستیک مزمن ( پولیپ پالپ )
رادیوگرافی ها وسعت پوسیدگی های قسمت تاجی را تائید می نمایند . سوراخ اپیکالی باید بزرگ باشد تا جریان خون به مقدار کافی به پالپ برسد .
درمان التهاب پالپ هیپرپلاستیک مزمن ( پولیپ پالپ )
- خارج نمودن دندان
- تاریخچه پزشکی : ندارد
- تاریخچه دندانی : ترمیمهای فلزی اخیر ، مجاور یا در مقابل ترمیمهای فلزی دیگر
علائم :
- درد منقطع ، مشابه با تجربه ای که شخص یک کاغذ نقره ای را گاز بگیرد .
- درد فقط بعد از جایگزینی یک ترمیم فلزی جدید اتفاق می افتد و درد بخوبی لوکالیزه بوده و به نقاط دیگر منتقل نمی گردد .
نشانه ها :
- ترمیمهای فلزی جدید که در مجاور یا در مقابل ترمیمهای فلزی دیگر قرار دارند .
- ذرات ناشی از خوردگی ( Corrosion ) فلز ممکن است مشاهده شوند .
درمان :
- مطمئن باشید که مشکل ظرف چند روز کاهش می یابد ، همانطور که محصولات خوردگی تجمع می یابد .
- اگر گالوانیسم شدید باشد ، یک پوشش موقتی رزین با وارنیش روی ترمیم بکشید .
درد دندان ناشی از پرواز یا هواپیما ( Aerodontalgia )
درد دندانی که در اثر کاهش فشار اتمسفر ایجاد می شود .
تاریخچه پزشکی درد دندان ناشی از پرواز یا هواپیما
احتمال سینوزیت
تاریخچه دندانی درد دندان ناشی از پرواز یا هواپیما
ترمیم جدید
علائم درد دندان ناشی از پرواز یا هواپیما
درد التهاب پالپی حاد که فقط در هنگام کاهش فشار یا پرواز در ارتفاع اتفاق می افتد .
نشانه ها درد دندان ناشی از پرواز یا هواپیما
دندانهای تازه ترمیم شده ( التهاب پالپ مختصر )
در صورت درگیری دندانهای فک بالا ممکن است سینوزیت در ایجاد آئرودنتالژیا مؤثر باشد .
آزمایشهای تشخیصی درد دندان ناشی از پرواز یا هواپیما
رادیوگرافی ها : ( سینوس در رادیوگرافی پانورامیک احتمالاً رادیواپک است رادیوگرافی های دندانی ممکن است ترمیم های وسیع و عمیق را نشان دهد .هیچ ضایعه ای در نوک ریشه دیده نخواهد شود .
درمان درد دندان ناشی از پرواز یا هواپیما
باید مشخص شود که پالپیت بیمار ، برگشت پذیر است تا غیر قابل برگشت ، در صورتی که غیر قابل برگشت باشد . درمان ریشه یا خارج نمودن دندان لازم است . جهت بررسی و درمان سینوزیت به متخصص رجوع دهید.
درد پریودنتال
پریودنتیت حاد اپیکالی با منشاء پالپی
تاریخچه پزشکی : ندارد و منبع عفونت اپیکال حفره پالپی می باشد
تاریخچه دندانپزشکی پریودنتیت حاد اپیکالی با منشاء پالپی
احتمالاً در تاریخچه این موارد وجود خواهد داشت ترومای شدید به دندانها ، ترمیمهای وسیع ، پوسیدگی ها ، پینهای نزدیک به پالپ یا عصب کشی ناقص . معمولاً تاریخچه ای از دندان درد وجود دارد ( التهاب پالپ حاد ) اگر چه دندانها معمولاً به تحریکات حرارتی حساس نیستند .
علائم پریودنتیت حاد اپیکالی با منشاء پالپی
- درد ضربان دار / گنگ ، مداوم ، شدید یکطرفه با شروع ناگهانی
- دندان شدیداً به لمس و گاز گرفتن حساس است و در بستن و جویدن ، دندان بلند احساس می شود . دندان ممکن است لق بنظر برسد .
- درد به حدی زیاد است که از خوردن و خوابیدن جلوگیری می کند و ممکن است شخص را از خواب بیدار نماید .
- موضع درد بخوبی مشخص می شود و بیمار می تواند بخوبی دندان دردناک را نشان دهد. و از برخورد دسته آینه دندانپزشکی به آن جلوگیری نماید .
- ممکن است تورم بافت نرم دیده شود معمولاً بشکل نرم و پف کرده ( از تورم محکم سلولیت قابل افتراق است )
- درد معمولاً هنگام تورم یا وقوع آبسه بدلیل آزاد شدن فشار ، کاهش می یابد .
- تورم دردناک صورت ، شیار باکالی ، کام سخت یا گردن ممکن است گزارش شود و بیمار احساس خوبی نداشته باشد .
- اگر دندانهای خلفی گرفتار شوند ، بیمار ممکن است نتواند دهانش را بصورت کامل باز نماید و گرفتاری دندانهای قدامی بالا ممکن است سبب تورم صورتی و بسته شدن چشم شود.
علائم پریودنتیت حاد اپیکالی با منشاء پالپی
- ترمیمهای وسیع / پوسیدگی ها / پینها ، درمان ریشه ناقص و غیره
- بافتهای احاطه کننده لثه ای ممکن است ملتهب باشند .
- اگر ترشح چرک از حاشیه لثه وجود داشته باشد ، یک پاکت پریودنتال ممکن است وجود داشته باشد .
- لنفاوی ناحیه ای اغلب بزرگ شده و حساس هستند .
- بیمار ممکن است تب کرده و بیحال باشد .
- دندان ممکن است بدلیل خونریزی پالپی بداخل توبولهای عاجی ، دچار تغییر رنگ شود.
- ممکن است تورم بافت نرم در ناحیه آپکس باکالی یا لینگوالی و با یک سینوس موجود باشد .
- دندان اکسترود شده و لق خواهد بود .
- هنگام لمس تورم نسج نرم ، ممکن است یکی از حالات زیر مشاهده شود .
- تورم (( نرم )) – ادم موضعی
- تورم (( سخت )) وارتیماتو – سلولیت
آزمایشهای تشخیصی پریودنتیت حاد اپیکالی با منشاء پالپی
- دق : دندان لق خواهد بود و بشدت به دق حساس است . حساسیت به لمس بخصوص به فشار بیشتر در جهت اپیکالی است . داشت دق صدای گنگ شنیده خواهد شد که ناشی از تجمع مایع در لیگامان پریودنتال می باشد.
- آزمایشهای زنده بودن پالپ : معمولاً منفی خواهند بود اما گاهی اوقات این آزمایشها غیر قابل اعتماد هستند . چرک ممکن است بعنوان یک هادی عمی نماید . از طرف دیگر دندان ممکن است دارای چند ریشه بوده و در یک یا چند کانال آن بافت زنده باقی مانده باشد . دندان ممکن است در نتیجه گسترش و اتساع گاز در حفره پالپ به تست گرما پاسخ مثبت دهد . سرما ممکن است بوسیله کاهش فشار داخل حفره پالپ و بافتهای اپیکالی باعث کاهش درد شود.
- رادیولوژی : در ابتدا عریض شدن فضای PDL همراه با از دست رفتن وضوح لامینادورا رخ می دهد . بدنبال آن افزایش رادیوسنسی پری اپیکال ایجاد می شود نشانه های رادیولوژیک ممکن است با تاخیر ایجاد شوند.
درمان پریودنتیت حاد اپیکالی با منشاء پالپی
- اگر چرک تجمع کرده است آبسه را باز کرده و چرک را خارج نمائید ( دندان ها بیش از یک شب نباید باز باقی بمانند ) برش و درنانژ چرک از بافتهای نرم ضروری است ریشه های دندان را باز کرده و آنرا تمیز کرده و بعد آن را پانسمان نمائید.
- انفیلتراسیون زیر مخاطی ( ml 2/0 – ۱/۰ ) بی حسی موضعی ، بعد از استفاده از مواد بی حسی موضعی ممکن است اجازه برش و خارج کردن چرک را بدهد .انفیلتراسیون به محل عفونت غیر مؤثر بوده و باعث پخش عفونت می شود در صورت امکان بی حسی ناحیه ای باید انجام شود تا باعث کاهش درد شود.
- اگر خروج چرک یا خارج نمودن دندان به تاخیر افتاده است و یا در صورت وجود علائم سیستمیک تجویز آنتی بیوتیک ها ممکن است لازم باشد .آنتی بیوتیک ها نیاز به درناژ چرک را از بین نمی برند.
- درمان ریشه دندان یا خارج نمودن آن بعد از رفع التهاب حاد انجام می شود.
آبسه فونیکس
آبسه ای که بنام (( فونیکس )) نامیده می شود ممکن است بصورت دوره های التهابی حاد در طول معالجه ریشه در نتیجه دو باره فعال شدن عفونت موجود یا عفونت مجدد کانالهای ریشه ، رخ دهد .
