خمیر دندان ها دارای مواد پاک کننده دندان هستند که باعث تمیز و براق شدن دندان ها می شوند به سه شکل خمیری، پودر و مایع وجود دارند.
خمیر دندان ها دارای دو عمل عمده هستند:
۱-عمل تمیز کنندگی:
که باعث حالت تمیزی دندان از پلاک میکروبی و خوشبو شدن دهان می شوند.
۲-اثر درمانی:
که با داشتن ترکیبات خاصی نظیر فلوراید موجب افزایش مقاومت دندان می شوند.
ترکیبات خمیر دندان ها:
- مواد ساینده: که قسمت عمده خمیر دندان را تشکیل داده و موجب پولیش سطوح دندان و پاک شدن آن از پلاک، مواد غذائی و … می شود.
- ترکیبات فلوراید: که موجب افزایش مقاومت مینا در برابر پوسیدگی می شوند.
- اسانس: که موجب خوشبو شدن خمیر دندان و دهان می شود.
- مواد دترژانت: که موجب کف کردن خمیر دندان در هنگام استفاده می شود.
بیشتر بدانید : فلوراید تراپی
مزیت یک خمیر دندان از نظر طبی آن است که درصد مواد ساینده و موادی که باعث قوام خامه ای آن می شود چقدر است در حالیکه بسیاری از مردم کیفیت خمیر دندان را با میزان کف کردن آن می سنجند، کف کردن خمیر دندان فقط موجب سهولت حرکت مسواک می شود.
همچنین بو، مزه، اسانس، رنگ و غیره، یک خمیر دندان نیز نشانه کیفیت آن نیست و به همه توصیه می کنیم که برای حفظ بهداشت خود، از مصرف خمیر دندان های بی نام و نشان که مورد تائید مراجع ذیصلاح بهداشتی و مهر استاندارد نیستند استفاده نکنید.
در صورتی که خمیر دندان در دسترس شما نباشد می توانید به روش زیر جانشین ساده ای برای شستشوی دندان و دهان خود بسازید:
مقدار مساوی از نمک طعام و جوش شیرین را در مقدار کمی آب حل کنید و سپس همراه با مسواک از آن استفاده کنید.
گرچه دندانپزشکان فرق چندانی بین خمیردندان‌ها قائل نیستند، ولی خمیردندان‌ها انواع مختلفی دارند که شناخت آنها به بهداشت بیشتر دهان و دندان کمک می‌کند، چرا که هر یک از خمیر دندان‌ها، خاصیت خاص خود را دارند، مثلاً خمیر دندان‌هایی که حاوی نیترات پتاسیم هستند، برای مبارزه با حساسیت دندان‌ها و خمیردندان‌های حاوی سیترات‌روی برای مبارزه با التهابات لثه بهترین انتخابند.
مطلب پیشنهادی: تشخیص انواع بیماری های لثه
خمیر دندان حاوی مواد ساینده:
مواد ساینده شامل دی‌اکسیدسیلیکون ، سیلیکات‌پتاسیم و آلومینیوم است. بیشتر خمیر دندان‌هایی که با این نام در بازار وجود دارد طوری ساخته شده‌اند که بیشتر باعث تمیزی و شفافیت دندان‌ها و کمتر باعث سائیدگی آن می‌شوند. باید توجه داشت هنگام استفاده از این خمیردندان‌ها نباید با فشار شدید مسواک را روی دندان کشید، چرا که احتمال سایش دندان در این موارد وجود دارد و موجب عقب رفتن لثه و عریان شدن عاج دندان می شود.
مواد پاک کننده داخل این خمیر دندان باعث تمیزتر شدن دندان‌ها می‌شود، ولی نباید خمیردندانی خرید که حاوی مقادیر زیادی مواد ساینده باشد، چرا که وجود بیش از حد آن به مینای دندان‌ها آسیب زده و موجب حساسیت آنها می‌شود.
خمیر دندان‌های ضدپلاک میکروبی:
پلاک میکروبی لایه‌ای از باکتری است که به طور طبیعی در دهان و مواد غذایی وجود دارد. این لایه معمولا ظرف ۲۴ ساعت روی سطح دندان‌ها تشکیل می‌شود ولی به راحتی با استفاده از مسواک برداشته می‌شود، باید توجه داشت که مسواک زدن باید دائمی و مرتب باشد زیرا در غیر این صورت لایه حتما تشکیل خواهد شد. معمولا همه خمیر دندان ها حاوی تری کلوزان و فلوئورید سدیم هستند که همان مواد ضد میکروبی هستند.
خمیر دندان حاوی مواد طعم دهنده:
این نوع خمیردندان‌ها بیشتر جنبه تجاری دارند و وجود آن به معنای خوب بودن خمیر دندان نیست. این خمیر دندان‌ها بیشتر برای کودکان ساخته می‌شوند تا تمایل آنها را به مسواک زدن بیشتر کنند، ولی به طور کلی تاثیر آنها در پیشگیری از پوسیدگی و محافظت از دندان‌ها ناچیز است.
خمیر دندان حاوی فلوراید:
این ماده روی مینای دندان‌ها رسوب کرده و به شکل یک سپر در برابر اسیدهای سنتز شده، باکتری‌های دهان و آنهایی که در مواد غذایی و نوشابه‌های گازدار موجود هستند، اثر می‌کند. بیشتر دندانپزشکان توصیه می‌کنند از خمیردندان‌های حاوی فلوراید بالا استفاده کنید تا از سرطان و خشکی دهان پیشگیری شود، ولی باید دقت کرد که سهوا بلعیده نشوند. خمیردندان حاوی فلوراید در هر سنی قابل استفاده است اما در سنین کمتر از سه سالگی باید میزان استفاده از آن حداقل باشد، یعنی به اندازه یک دانه ماش روی مسواک. اگر کودکی مدام فلوراید ببلعد دچار مشکلی به نام فلوئوروزیس دندانی می‌شود. این بیماری باعث می‌شود که مینای دندان به خوبی تشکیل نشود و مینای دندان دارای لکه‌هایی مات و سفید تا زرد قهوه‌ای باشد. همچنین بلع زیاد خمیر دندان حاوی فلوراید باعث تهوع و استفراغ فرد می‌شود.
خمیر دندان سفید کننده:
بعضی از خمیر دندان‌ها حاوی ماده‌ای به نام پراکساید هستند که سفید کننده محسوب می‌شود. اما نکته مهم این است که این ماده قادر نیست دندان‌ها را سفید کند. وجود ماده دیگری به نام تری پلی فسفات سدیم نیز در بعضی از خمیردندان‌ها وجود دارد که باعث شکسته شدن رنگدانه‌های موجود در مینای دندان می‌شود و این‌طور به نظر می‌رسد که دندان سفیدتر شده است. خمیردندان‌های سفیده‌کننده برای این‌که اثر داشته باشند باید دو بار در روز و به مدت دو تا چهار هفته استفاده شوند.
استفاده زیاد از این نوع خمیر دندان باعث سایش مینای دندان شده و دندان‌ها به تدریج حساس‌تر می‌شوند همچنین سایش زیاد سطح دندان، موجب می‌شود سطح عاج نمایان شود که زردتر از سطح مینای دندان است. بهتر است افراد خود اقدام به سفید کردن دندان نکنند و این کار را به دندانپزشک بسپارند تا با روش‌های بی‌خطر و تخصصی دندان‌ها را سفیدتر کنند.
خمیر دندان‌های گیاهی:
این خمیردندان‌ها حاوی طعم و رنگ مصنوعی نیستند. البته خمیر دندان‌هایی که حاوی مواد صناعی هستند نیز کاملا بی‌خطرند، ولی این دو خمیر دندان فرق چندانی با هم ندارند و تاثیر آنها در پیشگیری از پوسیدگی دندان‌ها یکی است.
مسواک خوب چه خصوصیاتی دارد؟
در خرید مسواک نیز باید دقت کرد چون مسواک‌ها هم انواع مختلفی دارند و بعضی از آنها می‌توانند به لثه یا سطح دندان صدمه بزنند. بهترین مسواک، مسواکی است که بافت نرمی داشته باشد ولی نباید بیش از حد نرم یا بیش از حد سخت باشد، نرمی زیاد باعث می‌شود دندان‌ها تمیز نشوند و سختی زیاد موجب صدمه به مینا و لثه می‌شود.
خراب شدن پرزهای مسواک نشانه مسواک زدن نادرست است و اگر موهای آن از هم باز شوند حتما باید مسواک را خیلی زود تعویض کرد. ولی در کل ، عمر هر مسواکی تقریبا شش ماه است و بهتر است پس از این مدت آن را تعویض کرد و همیشه مسواکی را انتخاب کرد که متناسب با اندازه دهان بوده و کوچک‌تر یا بزرگ‌تر نباشد.
ولی برای جلوگیری از خراب شدن آن قبل از این مدت بهتر است بعد از هر بار مسواک زدن به آرامی پرزهای آن شسته شود و در قاب مخصوص قرار گیرد. مسواک را نباید با آب داغ شست چون آب داغ پرزهای آن را خراب می‌کند.
نخ دندان:
گرچه مسواک زدن برای از بین بردن ذرات باقیمانده غذاها موثر است، ولی گاه مواد غذایی بین دندان‌ها و خط لثه گیر می‌کنند و با مسواک خارج نمی‌شوند. نخ دندان پاسخ مناسبی برای رفع این مشکل است و به اعتقاد دندانپزشکان، نخ دندان در پیشگیری از بیماری‌های لثه حتی مهمتر از مسواک است.
مزایای استفاده از نخ دندان
تمیز کردن دندان‌ها و جلوگیری از بوی بد: با مسواک‌زدن نمی‌توان تمام ذرات غذا را که در بین دندان‌ها گیر کرده، تمیز کرد. حدود ۳۰ درصد از ذرات مواد غذایی در بین دندان‌ها باقی می‌مانند که می‌توانند موجب پوسیدگی دندان‌ها و بوی بد دهان شوند. با استفاده از نخ دندان می‌توان آن ذرات را خارج کرد و احتمال پوسیدگی دندان‌ها را کم کرد. همچنین نخ دندان با سطوحی تماس پیدا می‌کند که برای مسواک غیر قابل دسترس است و پلاک‌های آن را از بین می‌برد. اگر پلاک سخت و سفت شده باشد، فقط دندانپزشک یا متخصص دهان و دندان می‌تواند آن را از بین ببرد.
بیشتر بخوانید : دهانشویه
- خمیر دندان ها دارای چه ترکیباتی هستند؟
- چند نوع خمیر دندان وجود دارد؟
- مزیت استفاده از نخ دندان چیست؟
