درد دندانی شایعترین علامت درد در دهان ، صورت و گردن است که موجب مراجعه سریع بیمار به دندانپزشک می شود . ارزش حیاتی درددندانی به این علت است که معمولاً آسیب بافتی را مشخص می نماید . با این وجود ، شدت درددندانی همیشه متناسب با وسعت آسیب و صدمه بافتی نیست و ممکن است گاهی اوقات بدون آسیب و صدمه بافتی رخ دهد .
درددندانی معمولاً بصورت محیطی بوسیله تحریک گیرنده های شروع می شود و بصورت مرکزی دچار تغییر می شود . بنابراین ، درک درد دندانی ممکن است بوسیله عوامل احساسی ، ادراکی و فرهنگی تحت تاثیر قرار بگیرد و به علت تجربیات دردناک قبلی دچار تغییر و تحول شود .
تشخیص درد دندانی
درد دندانی یک علامت سابژکتیو است و بر خلاف زخم بوسیله چشم قابل مشاهده نیست . بنابراین تاریخچه درد ، مهم می باشد .شکایت درد دندانی بوسیله دوازده سئوال مشخص می شود :
- شما درد را به چه صورت توصیف می نمائید ؟ دردها بصورت ( توصیفی از قبیل تیز خنجری یا گنگ ضربان دار اغلب دیده میشود . )
- کجا درد در کدام محل بسیار شدید می باشد ؟ ( از بیمار باید مکان شدیدترین درد پرسیده شود . )
- درد تا کجا گسترش می یابد ؟ بیمار باید محدوده درد را با انگشت نشان دهد . )
- درد چگونه افزایش می یابد ؟
- آیا درد مانع خواب می شود یا اینکه شما را از خواب بیدار می کند ؟
- چه موقع درد شروع می شود ؟
- درد ممتد است یا منقطع ؟
- اگر درد منقطع است هر بار چه مقدار طول می کشد ؟
- آیا عاملی باعث شروع درد می شود ؟
- آیا عاملی باعث افزایش شدت درد می شود ؟
- آیا عاملی باعث بهبود درد می شود ؟
- آیا به غیر درد دندانی مشکلات دیگری وجود دارد ؟
بسیاری از نکته های تشخیصی ممکن است از تاریخچه بدست بیایند .
مشخصات درد دندانی:
-معمولاً درد دندانی به سه صورت توصیف می شود :
-درد دندانی تیز / خنجری
-درد دندانی گنگ / ضربان دار / سوراخ کننده
-درد دندانی سوزشی
درد دندانی تیز و خنجری
-عاج نمایان ( عاج ریشه ای حساس ، ترمیم های شکسته ، دندان شکسته ، پوسیدگی ها ، دندانهای ترک خورده . )
-التاب پالپ اولیه
-نورالژی عصب سه قلو
-نورالژی عصب زبانی – حلقی
درد دندانی گنگ و ضربان دار و سوراخ کننده
-التهاب پالپ تاخیری
-پریودنتیت لترالی و اپیکالی
-ضایعه اندو – پریو
-پری کرونیت – ژنژیویت زخمی شونده نکروزه حاد – حفره خشک – نورالژی میگرنی دوره ای – زونا – آرتریت ژانت سل – تومورها – سینوزیت – اختلالات مفصل گیجگاهی فکی – درد دندانی آتیپیک – درد صورتی آتیپیک
درد دندانی سوزشی
-سندرم سوزش دهان – نوراژی Postherpetic ( نورالژی بعد از زونا )
-سندرم رمزی هانت
در صورت بروز شدت درد دندان چکار کنیم؟
شدت درددندانی ممکن است بوسیله درجه بندی از صفر تا ده که علامت صفر آن نشاندهنده بی دردی و علامت ده نشاندهنده درد ناتوان کننده و بسیار شدید است ، ارزیابی شود .اگر بیمار به داروهای ضد درد متوسل نشده است ، اغلب درد شدید نمی باشد . دردی که بوسیله داروهای ضد درد متوسط از قبیل آسپرین کنترل شود ، شدید نیست .دردی که مانع خواب بیمار می شود یا باعث بیدار شدن بیمار از خواب شبانه می گردد ، اغلب شدید است . درد صورتی آتیپیک و نورالژی عصب سه قلو ، با وجود اینکه در طول روز غیر قابل تحمل است اما تاثیری برخواب بیمار ندارد .
نورالژی میگرنی دوره ای بطور مشخص باعث بیدار شدن بیمار در ساعاتی از شب می شود . التهاب حاد پالپ پریودنتیت حاد ممکن است مانع از خوابیدن و یا باعث بیدار شدن بیمار از خواب شوند .درد دندانی شدید و غیر قابل تحمل که می تواند باعث افسردگی بیمار شود ممکن است همراه با نورالژی هایی از قبیل نورالژی عصب سه قلونورالژی زبانی – حلقی – نورالژی میگرنی دوره ای و نورالژی Post – herpetic باشد .
محل درد دندانی
درددندانی که ناشی از آسیب بافتی باشد ، معمولاً یکطرفه است . درد دندانی دو طرفه یا دردی که از خط وسط بگذرد ممکن است نشاندهنده سینوزیت – بیماری سیستم عصبی مرکزی – درد روان – تنی مثل درد آتیپیک صورتی – درد دندانی آتیپیک – سندرم سوزش دهان باشد .
مدت درد دندانی
– درد تیز خنجری معمولاً برای چند ثانیه یا دقیقه طول می کشد .
-درد گنگ ضربان دار ممکن است برای چند ساعت ، روز یا هفته طول بکشد .
-درد معمولاً برای مدتهای طولانی ، ادامه نمی یابد .
-درد ممتد برای سالها ممکن است نشان دهنده منشاء روان – تنی باشد .
عوامل تشدید کننده درد دندانی
درد آزار شدیدی که باکمترین تماس به نقاط تحریک ( Trigger Zone ) روی صورت ایجاد می شود ، نشان دهنده نوزالژی عصب سه قلو است . درد مشابه هنگام بلعیدن نشان دهنده نوالژی زبانی – حلقی است .درد در موقع جویدن یا لمس دندان ممکن است نشان دهنده پریودنتیت حاد یا پری کرونیت باشد .
درد دندان هنگام تحریک سرمایی یا گرمایی نشان دهنده :
-نمایان شدن عاج ریشه یا تاج-پوسیدگی ها-ترمیمهای ناقص-ترمیمهای جدید-دندان ترک خورده یا شکسته
التهاب پالپ
درد با غذاهای شیرین نشان دهنده :
نمایان شدن عاج ریشه یا تاج دندان ( افزایش حساسیت عاجی )
پوسیدگی های دندانی
درد منقطع در جویدن : بخصوص بدنبال قطع فشار ، نشان دهنده دندان ترک خورده می باشد . الکل ممکن است سبب تسریع نورالژی میگرنی دوره ای شود .
درد هنگام غذا خوردن ممکن است نشان دهنده چیست؟
-انسداد غدد بزاقی ( تحریک غدد بزاقی )
-اختلال مفصل گیجگاهی فکی ( درد با حرکات فکی )
-نورالژی زبانی – حلقی ( نقاط تحریک درحلق
-نورالژی تری زمنیال ( نقاط تحریک در صورت )
-آرتریت ژانت سل ( ایسکمی عضله
-بیماری مخاطی یا دندانی
عوامل کاهنده درد با منشا دندانی
-دردهای تیز خنجری بطور به داروهای ضد درد پاسخ ضعیفی می دهند .
– دردهای گنگ / ضربان دار معمولاً به داروهای ضد درد پاسخ می دهند .
-دردهای گنگ / ضربان دار که مدت های طولانی ( برای سالها ) وجود داشته و بطور کامل بوسیله ضد دردها از بین نمی روند ، ممکن است نشان دهنده درد صورتی آتیپیک ، درد ددانی آتیپیک یا سندرم سوزش دهان باشد .
–تورم ، ترشحی ، مزه ید ، افزایش حرارت ، بیحالی با لنفادنویاتی گردنی ممکن است نشان دهنده منشاء عفونی باشد .
موارد زیر باید بررسی شوند :
شاخه های درگیر عصبی
معمولاً عصب سه قلو گرفتار می وشد با این وجود در زاویه فک پائین عصب گوشی بزرگ و در منطقه خلفی زبان و گلو ، عصب زبانی – حلقی ممکن است گرفتار شوند .
شکل : انتشار شاخه های حسی عصب سه قلو ۱٫ شاخه افتالمیک ۲٫ شاخه ماگزیلاری ۳٫ شاخه مندیبولار
مکان احتمالی درد :
-محیطی – فقط یک شاخه عصبی درگیر شده است .
-پروکسیمال – بیش از یک شاخه عصبی درگیر شده است .
-داخل جمجمه ای – بیش از یک شاخه درگیر شده است . نشانه های احتمالی ناشی از افزایش فشار داخل جمجمه ای شامل : سردرد شدید ، استفراغ ، از دست دادن هوشیاری ، گشاد شدن مردمک چشم بدون واکنش به نور ، در سمت مبتلا .
-در ممکن است منشا دندانی یا غیر دندانی داشته باشد که علائم آن ممکن است مشابه باشد و در نتیجه تشخیص رامشکل نماید .
درد با منشاء دندانی
درد با منشاء دندانی اغلب :
– اغلب یکطرفه است ( مگر اینکه دو طرف قوس دندانی گرفتار شوند . )
-هرگز بسمت مقابل کشیده نمی شود بجز در ناحیه دندانهای قدامی فک پایین که درد ممکن است از خط وسط بگذرد .
-درد پریودنتال ( پریودنتیت حاد پری کرونیت ) معمولاً بخوبی موضع درد مشخص می شود و بیمار می تواند دندان درگیر را نشان دهد .
-محل و موضع درد پالپی بخوبی لوکالیزه نمی شوند . ممکن است به دندان دیگری در همان سمت قوس یا قوس فکی مقابل منتقل شود . ( مثلاً درد دندان ۵ بالا به دندان ۵ پائین منتقل می شود . )
-گاهی اوقات ، درد ممکن است به بافتهایی انتشار می یابد که توسط شاخه های عصب سه قلو در همان طرف عصب دهی شده اند .
-شایع ترین منبع درد در ناحیه فکین ، پالپ دندان می باشد .
-تزریق تشخیصی ماده بی حسی موضعی ممکن است به مشخص کردن ناحیه درد در قوس دندانی کمک نماید .
درد دندانی پالپی
حساسیت عاجی
بوسیله نمایان شدن عاج و بازشدن توبولهای عاجی ایجاد می شود .پوسیدگی ها ، شکستگی دندان ، ترمیمهایی که از لحاظ مارژین ناقص هستند و یا ترمیمهای که شکسته اند ، از بین رفتن سمان روکش ، تحلیل لثه ، سایش های فیزیولوژیک فیزیکی و شیمیایی دندان موجب حساسیت عاجی می شوند تحریکات حرارتی بر روی ترمیم فلزی نامناسب که اخیراً انجام شده است ممکن است سبب درد در موقع گرما و سرما شود .
تاریخچه پزشکی :
بیمارانی که دارای رفلکس و بازگشت معده ای در نتیجه بیماریهای hiatus hernia و اختلالات گوارش و یا مصرف الکل هستند اسید معده سبب سایش شیمیایی و باز شدن توبولهای عاجی می شود .
تاریخچه دندان پزشکی :
جرمگیری و ترمیمهایی که اخیراً انجام شده است تحلیل لثه و رژیم غذایی با اسید فراوان می تواند سبب باز شدن توبولهای عاجی شود .
علائم :
-درد تیز خنجری معمولاً در اثر گرما ، سرما یا شیرینی حاصل می شود . درد خودبخود نیست و همیشه برای ایجاد درد تحریک لازم است .
-درد بسرعت بدنبال تحریک ایجاد می شود و بخوبی محل آن مشخص می شود . ( بیمار منطقه دردناک و دندان درگیر را می تواند نشان دهد . )
– درد بسرعت با برداشتن محرک از بین می رود( مشابه التهاب پالپ قابل برداشت است ) توجه : درد ناشی از پوسیدگی عاجی ممکن است برای ۱۰ تا ۲۰ دقیقه بعد از خوردن غذای شیرین تولید شود این درد بدلیل تولید موضعی اسید بوسیله پلاک باکتریایی است .
– تحلیل لثه
– پوسیدگی ها
–ترمیمهای شکسته یا داری نشت
–تشکیل حباب هوا در بزاق به هنگام حرکت دادن بریج بیمار ، نشانه جسبندگی نامناسب سمان است .
–و از دست رفتن سطح دندان بدلیل سایش های فیزیولوژیک فیزیکی و شیمیایی می باشد .
آزمایشهای تشخیصی
بعد از ایزوله کردن دندان بوسیله رول پنبه دندان مبتلا بوسیله هوای سرد اتیل کلراید یا گوتاپرکای داغ را مشخص سازید .
درمان :
-بستگی به علت دارد . پوسیدگی ها ، شکستگی و ترمیمهای ناقص را درمان کنید .
– برای درمان عاج ریشه ی حساس ، علت آنرا مثلاً اسید غذایی را حذف نمائید . بیمار ممکن است از خمیر دندان ضد حساسیت استفاده نماید و آنرا به سطح دندان با استفاده از انگشت بمالد.
-دهان شویه فلوراید ( ۰۵/۰% ) روزانه استفاده شود .
دندان ترک خورده
ترک خوردگی ممکن است :
-فقط در مینای دندان باشد که عموماً بدون علامت است
-در مینا و عاج دندان ایجاد شود
-در مینا و عاج و پالپ دندان ایجاد شود
-تنها در ریشه باشد
-در ریشه و تاج باشد
-ترک خوردگی ها ممکن است منفرد یا متعدد باشد
ترک خوردگی هایی که مینا و عاج دندان را درگیر می نمایند : (بدون درگیری پالپ )
– این مسئله سبب اشکال و انحراف در تشخیص دندانپزشک می شود .
-ترک خوردگی ها معمولاً نتیجه ای از برخورد ناگهانی با یک جسم سخت می باشد مثل هسته آلبالو یا استخوان در هنگام جویدن
–دندانهای مولر اول فک پایین بیشتر دجار این ترک خوردگی می شوند و بعد از آن هم به ترتیب دندانهای مولر دوم فک پایین اولین مولر و پرمولرهای فک بالا .
–هر دو جنس بطور مساوی دچار این نوع ترک خوردگی می شوند و بیماران معمولاً میانسال هستند .
تاریخچه پزشکی
هیچ اختلال پزشکی که زمینه را مستعد ترک خوردگی دندان نماید ، وجود ندارد .
تاریخچه دندان پزشکی
وضعیت پریودنتال در بیمارانی که دچار ترک خوردگی می شوند معمولاً خوب است . لقی دندانی وجود دارد . یک دندان سالم و دندان مقابل قوی جهت تولید نیروی کافی جهت ایجاد ترک دندان لازم است . دندان ترک خورده ممکن است دارای ترمیم وسیع دندان بدون پوشش کاسپی باشد .
علائم :
-علائم متغیر است و ممکن است باعث اشتباه در تشخیص از دندان ایجاد می شود . معمولاً درد در شرایط خاص بوجود می آید شرایطی که تولید درد می کنند اغلب ایجاد دوباره آن در مطب دندانپزشکی مشکل است .
-درد موقتی است و ممکن است در موقع کاهش نیروی جونده تشدید می یابد . این درد بنام درد برگشتی نامیده می شود و ناشی از مالش سطوح عاجی به یکدیگر می باشد که سبب حرکت مایع توبولهای عاجی می شود .
– موضع درد بخوبی مشخص است و معمولاً به نقاط دیگر رجوع نمی کند .
– مدتدرد کوتاه و محدود به زمان جویدن است و هرگز خودبخود نیست .
-ممکن است مقداری حساسیت به گرما و بخصوص به سرما بدلیل تحریک پالپ در مقابل خط شکستگی وجود داشته باشد . بیماران به دلیل موقتی بودن علایم معمولاً در پی درمان نمی باشند .
– به منظور انتقال نیروی کافی به دندان ترک خورده ، وجود دندان طبیعی مقابل ضروری است و وضعیت پریودنتال دندان ترک خورده و دندان مقابل آن معمولاً عالی است .
– ترمیم های غیر چسبنده ( Non Adnesive ) ، دندان را ضعیف می کنند و ترک های دندانی در دندانهایی با ترمیم مزیواکلوزو دیستالی ، بخصوص در اینله هایی که کاسپ دندانی را نپوشانده اند یا ترمیمهای آمالگام شایع است . شیارهای رشدی تکاملی عمیق که به سمت کاسپ دندانی یا مارجینال ریج گسترش یافته اند یا فوسای کانین پرمولرهای اول ماگزیلا مستعد ترک خوردگی هستند .
– ترک ممکن است قابل مشاهده باشد بخصوص اگر رنگ آمیزی شود .
آزمایشهای تشخیصی :
برای مشاهده ترک دندانی از انعکاس نور بوسیله آینه دندانپزشکی در جهات مختلف و از ترانسلومیناسیون فیبرهای نوری و بزرگنمایی استفاده کنید .فشار آوردن بر روی رول پنبه ، چوب زبانی ، رابردم یا یک لاستیک پرداخت ممکن است باعث بازشدن ترک دندان و به دنبال آن موجب درد شود و بنابر این امکان شناسایی دندان ترک خورده را بدهد .رنگ آمیزی ددان با متیلن بول یا جوهر قابل شستشو ممکن است اجازه ورود رنگ به ترک باز را بدهد . رنگ پس از شستشو در روی ترک خوردگی باقی می ماند . تظاهرات رادیوگرافیک طبیعی خواهد بود ترک های ظریف در رادیوگرافی ها قابل مشاهده نیست .
درمان
– ترمیمهای موجود را بردارید و گسترش خط شکستگی و بررسی و جستجو نمائید .
– اکلوژن را تنظیم نمائید تا نیروهای وارده به کاسپ دندانی کاهش یابد .
استفاده از ترمیمهای چسبنده مثل سمانهای گلاس آینومر ، رزینهای کامپوزیت و آمالگام باند شونده ممکن است باعث پیشگیری از گسترش شکستگی در کوتاه مدت شود با این وجود این درمانها اغلب در دراز مدت مؤثر نیستند . جایگزینی یک روکش کامل یا آنله فلزی چسبنده جهت اسپلینت به سایر دندانهای باقیمانده بسیار مؤثر است . بصورت یک درمان فوری ، ممکن است دندان کمی تراش داده شود تا اجازه جایگزینی روکش موقتی آلومینومی را بدهد . بندهای ارتودنسی و حلقه های مسی که کمتر مؤثر هستند ، از دیگر درمانهای جایگزینی هستند . ترمیم قطعی باید تا زمان بررسی شرایط پالپ به تاخیر انداخته شود .اگر درمان ریشه لازم شود ، می توان حفره دسترس را از طریق روکش موقت تراش داد .
دندان ترک خورده ای که پالپ را گرفتار می نماید
علائم
ممکن است همانند حالت قبل باشد ولی منجر به التهاب پالپ شود . این امر ممکن است سبب درد خودبخود شود که در سرتاسر شاخه های عصب سه قلو پخش می شود و مشکلات تشخیصی بسیاری ایجاد نماید .پالپیت بصورت اولیه ، حاد ( غیر قابل برگشت ) و یا چرکی بوده و منجر به درد دایمی شدید و ضدباندر می گردد . تشکیل موقت درد ممکن است بدنبال مرگ پالپ دیده شود و بدنبال آن پریودنتیت اپیکالی حاد ایجاد گردد .
آزمایشهای تشخیصی
همانند بالا ، شامل آزمایشهایی جهت ارزیابی سلامتی و زنده بودن پالپ است .رادیوگرافی ها ممکن است گشاد شدن لیگامانهای پریودنتال ( PDL ) را نشان دهند .
درمان
اگر دندان بتواند حفظ شود . درمان ریشه بعد از جستجوی خط شکستگی و اسپلینت با یک روکش موقت انجام می شود . گاهی ،همی سکشن یا ایجاد پرمولر از مولر ممکن است تجویز شود .
التهاب پالپ دندان چگونه است؟
طبقه بندی :
– التهاب پالپ اولیه
– التهاب پالپ حاد
-التهاب پالپ چرکی ( آبسه پالپی )
– التهاب پالپ مزمن
– التهاب پالپ هیپرپلاستیک مزمن ( پولیپ پالپ )
التهاب پالپ اولیه ( پرخونی پالپ )
تاریخچه دندانپزشکی :
جرمگیری دندانی که اخیراً انجام شده است ( کانالهای جانبی ) ، ترمیمهای جدید و پوسیدگی عمیق و وسیع ، تاریخچه تروما و غیره
علائم
– درد تیز ، یکطرفه که بعنوان (( دندان درد )) شناخته می شود .
– درد موقتی است و شروع ناگهانی با گرما ، سرما و شیرینی دارد .
-دندان دردناک نیست مگر اینکه تحریک شود و ممکن است به سرما بیش از گرما پاسخ دهد .
– هنگام تحریک درد کوتاه مدتی ایجاد می شود که بیش از ۱۰ تا ۱۵ ثانیه بعد از اینکه تحریک برداشته می وشد ، طول نمی کشد .
– تشخیص دندان دردناک و مشخص کردن موضع آن مشکل است . بیمار ممکن است نتواند دندان درگیر را نشان دهد .
– ممکن است موارد زیر دیده شوند :
–ترمیمهای بزرگ داخل یا خارج عاجی ، ضایعات وسیع پوسیدگی که پالپ را درگیر نموده ، یا بینی که نزدیک پالپ است و با داخل آن فرو رفته باشد .
آزمایشهای تشخیصی
هیچ گونه حساسیت در موقع دق وجود ندارد .دندان مبتلا ، در مقایسه با دندانهای طبیعی مجاور واکنش شدیدتری به آزمونها نشان می دهد .
رادیوگرافی ها : پوسیدگی ها و ترمیمهای دندانی را مشخص می نماید . نمای رادیوگرافی بافتهای اپیکال و پریودنتال نرمال است . لامینت دورا محو نشده و رادیولوسنسی اپیکالی دیده نمی شود .
درمان :
حذف علت مثلاً پوسیدگی ها ، پوشش حفره های عمیق با استفاده از کلسیم هیدروکساید و پر کردن حفره با مواد موقتی مسکن مثل سمان زینک اکساید / اژنل التهاب پالپ اولیه ممکن است گاهی اوقات در صورت حذف علت قابل برگشت باشد . کاهش علائم بیماری ممکن است نشان دهنده بهبودی و یا مرگ پالپ باشد . تکرار ارزیابی زنده بودن پالپ ضروری است . رادیوگرافی های متعدد (۳،۶و۱۲ ماه ) بعد جهت بررسی وضعیت اپیکالی ریشه و شناسایی اسکلروز کانال که نتیجه ای از التهاب پالپی مزمن با درجه کم است ، لازم می باشد . درمان ریشه در صورتیکه اسکلروز اولیه شناسایی شود ، لازم خواهد شد . اگر معالجه ریشه به تاخیر بیفتد کانال دندان ممکن است مسدود شود و درمان ریشه ممکن است غیر عملی باشد .
التهاب پالپ حاد
این شرایط معمولاً غیر قابل برگشت است و ممکن است به سمت التهاب پالپ چرکی پیش برود (آبسه پالپی )
تاریخچه دندانپزشکی :
ترمیمهای وسیع / پوسیدگی های وسیع ، تاریخچه ای از ضربه به دندان و غیره
علائم :
-درد یکطرفه و تیز که بعداً به درد گنگ و ضربان دار تبدیل می شود . در اغلب موارد ، دردهای تیز و خنجری به دوره هایی از دردهای گنگ تغییر می یابند .
-در ابتدا ، درد با تحریک گرمایی شدت می یابد و به مدت طولانی ادامه دارد و بیش از ۱۵ ثانیه ( حتی بیش از چند ساعت ) بعد از برداشت تحریک باقی می ماند .
-درد پخش شده و ارجاع درد شایع است .
-با پیشرفت بیماری درد خودبخود اتفاق افتاده (بدون تحریک مشخص ) و هنگام شب بدتر می شود .
-درد ممکن است مانع از خوابیدن ویا باعث بیدار شدن بیمار از خواب شود از آنجا ئیکه درد ناشی از افزایش فشار پالپ است ، دراز کشیدن یا و خم شدن ، فشار پالپ را افزایش داده و باعث درد می شو
– سرما ممکن است فشار پالپ را کاهش داده و باعث کاهش موقتی درد شود .
– زمانیکه درد برای چند روز یا چند هفته باقی می ماند و سپس بطور کامل و ناگهانی متوقف می شود ، نشان دهنده نکروز پالپ است .
دندانی بخوبی لوکالیزه نمی شود مگر آنکه بعلت پیشرفت پریودنتیت حاد اپیکال ( که منجر به مرگ پالپ می شود ) دندان مبتلا در جویدن حساس شده باشد .
– ترمیمهای وسیع پوسیدگی ها ، دندان شکسته یا تغییر رنگ داده و غیره
-دندان بطور اولیه به ضربه حساس نیست اما در مراحل بعدی حساس خواهد شد و پریودنتیت اپیکالی ایجاد می شود .
آزمایشهای تشخیصی
بی حسی موضعی تشخیصی جهت تعیین محل دندان دچار التهاب پالپ حاد لازم می شود . برداشتن پوسیدگی ها و ترمیم ها می تواند در تشخیص پالپ اکسپوز شده و شکستگی ها و پوسیدگی های عمیق مفید باشد .در ابتدا ، پاسخ دندان به گرما و آزمایشهای الکتریکی ممکن است در ابتدا شدید باشد. در مراحل بعد ، با مرگ پالپ واکنشی ایجاد نخواهد شد .سرما بدلیل کاهش فشار پالپ باعث کاهش درد می شود .
نتایج آزمون حیات پالپ ممکن است در دندانهای چند ریشه ای باعث اشتباه شود . از آنجایی که یک ریشه ممکن است حاوی بافت زنده باشد و ریشه دیگر حاوی مواد نکروزه باشد . در مراحل پیشرفته بیماری دندان ممکن است به دق حساس باشد و یک صدای دق گنگ را ایجاد نماید که بعنوان پریودنتیت اپیکالی نامیده می شود .رادیوگرافی ها : ممکن است پوسیدگی ها و ترمیمهای عمیق ، گشاد شدن PDL و در مراحل انتهایی فقدان لامینادورای اپیکالی در مراحل پیشرفته قابل مشاهده است .
درمان :
عامل بیماری ( مثل پوسیدگی ) را از بین برده و سپس درمان ریشه را در نظر بگیرید یا دندان مورد نظر را خارج نمائید .
التهاب پالپ مزمن
تاریخچه پزشکی : ندارد و تاریخچه دندانی : ترمیمهای عمیق همانند مورد بالا
علائم :
-درد ملایم و موقتی در مدت زمان طولانی ( ماهها یا سالها ) موضع درد بطور ضعیفی مشخص می باشد و دندان ممکن است حساسیت زیادی به گرما داشته باشد . علائم دردناک التهاب پالپ مزمن بندرت در بیماران رخ می دهد اما ممکن است بصورت یک مشکل فرعی بیان شوند .
– ترمیمهای وسیع ، غیره همانطور که در بالا توضیح داده شد .
آزمایشهای تشخیصی
آزمایشهای ارزیابی زنده بودن پالپ : یک واکنش تدریجی که منج به پاسخ شدیدی به گرما شود ، شایع است . پاسخ به سرما و آزمایشهای الکتریکی در مقایسه با دندانهای زنده و سالم کاهش می یابد . ممکن است حساسیت بسیار خفیفی به دق موجود باشد .
رادیوگرافی ها : ممکن است اسکنروز کانال پالپ و ریشه ها و بعضی مواقع فقدان لامینادورای اپیکالی را نشان دهد استتخوان آلوئل در ناحیه اپکس ریشه ممکن است اسکلروزه باشد .
درمان :
درمان ریشه یا خارج نمودن دندان ، درمان ریشه کانالهای اسکلروزه ممکن است مشکل و در بعضی اوقات غیر ممکن باشد .
التهاب پالپ هیپرپلاستیک مزمن ( پولیپ پالپ )
تاریخچه پزشکی : ندارد و تاریخچه دندانی : معمولاً در بیماران جوان بدلیل عدم توجه به دندان ها رخ می دهد .
علائم :
-معمولاً بدون علامت است ، اگر چه بیمار ممکن است از وجود یک توده در دهان خود شکایت نماید .
–پولیپ پالپ در داخل دندانی که شدیداً پوسیده است ، دیده می شود .
-تخریب وسیع بافتهای دندانی در سطح تاجی معمول است .
آزمایشهای تشخیصی :
-رادیوگرافی ها وسعت پوسیدگی های قسمت تاجی را تائید می نمایند . سوراخ اپیکالی باید بزرگ باشد تا جریان خون به مقدار کافی به پالپ برسد .
درمان :
تاریخچه پزشکی : ندارد و تاریخچه دندانی : ترمیمهای فلزی اخیر ، مجاور یا در مقابل ترمیمهای فلزی دیگر
علائم :
– درد منقطع ، مشابه با تجربه ای که شخص یک کاغذ نقره ای را گاز بگیرد .
– درد فقط بعد از جایگزینی یک ترمیم فلزی جدید اتفاق می افتد و درد بخوبی لوکالیزه بوده و به نقاط دیگر منتقل نمی گردد .
– ترمیمهای فلزی جدید که در مجاور یا در مقابل ترمیمهای فلزی دیگر قرار دارند .
– ذرات ناشی از خوردگی ( Corrosion ) فلز ممکن است مشاهده شوند .
درمان :
-مطمئن باشید که مشکل ظرف چند روز کاهش می یابد ، همانطور که محصولات خوردگی تجمع می یابد .
– اگر گالوانیسم شدید باشد ، یک پوشش موقتی رزین با وارنیش روی ترمیم بکشید .
درد دندانی ناشی از پرواز یا هواپیما ( Aerodontalgia )
پ درد دندانی که در اثر کاهش فشار اتمسفر ایجاد می شود .
تاریخچه پزشکی : احتمال سینوزیت و تاریخچه درد دندانی : ترمیم جدید
علائم :
-درد دندانی التهاب پالپی حاد که فقط در هنگام کاهش فشار یا پرواز در ارتفاع اتفاق می افتد .
– دندانهای تازه ترمیم شده ( التهاب پالپ مختصر )
– در صورت درگیری دندانهای فک بالا ممکن است سینوزیت در ایجاد آئرودنتالژیا مؤثر باشد .
آزمایشهای تشخیصی
رادیوگرافی ها 🙁 سینوس در رادیوگرافی پانورامیک احتمالاً رادیواپک است رادیوگرافی های دندانی ممکن است ترمیم های وسیع و عمیق را نشان دهد .هیچ ضایعه ای در نوک ریشه دیده نخواهد شود .
درمان :
باید مشخص شود که پالپیت بیمار ، برگشت پذیر است تا غیر قابل برگشت ، در صورتی که غیر قابل برگشت باشد . درمان ریشه یا خارج نمودن دندان لازم است . جهت بررسی و درمان سینوزیت به متخصص رجوع دهید .
درد پریودنتال
پریودنتیت حاد اپیکالی با منشاء پالپی
تاریخچه پزشکی :
ندارد و منبع عفونت اپیکال حفره پالپی می باشد
تاریخچه دندانپزشکی :
احتمالاً در تاریخچه این موارد وجود خواهد داشت ترومای شدید به دندانها ، ترمیمهای وسیع ، پوسیدگی ها ، پینهای نزدیک به پالپ یا عصب کشی ناقص .معمولاً تاریخچه ای از دندان درد وجود دارد ( التهاب پالپ حاد ) اگر چه دندانها معمولاً به تحریکات حرارتی حساس نیستند .
علائم :
-درد ضربان دار / گنگ ، مداوم ، شدید یکطرفه با شروع ناگهانی
-دندان شدیداً به لمس و گاز گرفتن حساس است و در بستن و جویدن ، دندان بلند احساس می شود . دندان ممکن است لق بنظر برسد .
-درد به حدی زیاد است که از خوردن و خوابیدن جلوگیری می کند و ممکن است شخص را از خواب بیدار نماید .
-موضع درد بخوبی مشخص می شود و بیمار می تواند بخوبی دندان دردناک را نشان دهد. و از برخورد دسته آینه دندانپزشکی به آن جلوگیری نماید .
-ممکن است تورم بافت نرم دیده شود معمولاً بشکل نرم و پف کرده ( از تورم محکم سلولیت قابل افتراق است )
-درد معمولاً هنگام تورم یا وقوع آبسه بدلیل آزاد شدن فشار ، کاهش می یابد .
-تورم دردناک صورت ، شیار باکالی ، کام سخت یا گردن ممکن است گزارش شود و بیمار احساس خوبی نداشته باشد .
– اگر دندانهای خلفی گرفتار شوند ، بیمار ممکن است نتواند دهانش را بصورت کامل باز نماید و گرفتاری دندانهای قدامی بالا ممکن است سبب تورم صورتی و بسته شدن چشم شود.
علائم :
– ترمیمهای وسیع / پوسیدگی ها / پینها ، درمان ریشه ناقص و غیره
– بافتهای احاطه کننده لثه ای ممکن است ملتهب باشند .
– اگر ترشح چرک از حاشیه لثه وجود داشته باشد ، یک پاکت پریودنتال ممکن است وجود داشته باشد .
-غدد لنفاوی ناحیه ای اغلب بزرگ شده و حساس هستند .
-بیمار ممکن است تب کرده و بیحال باشد .
-دندان ممکن است بدلیل خونریزی پالپی بداخل توبولهای عاجی ، دچار تغییر رنگ شود.
– ممکن است تورم بافت نرم در ناحیه آپکس باکالی یا لینگوالی و با یک سینوس موجود باشد .
– دندان اکسترود شده و لق خواهد بود .
هنگام لمس تورم نسج نرم ، ممکن است یکی از حالات زیر مشاهده شود .
– تورم (( نرم )) – ادم موضعی
– تورم (( سخت )) وارتیماتو – سلولیت
آزمایشهای تشخیصی
– دندان لق خواهد بود و بشدت به دق حساس است . حساسیت به لمس بخصوص به فشار بیشتر در جهت اپیکالی است . داشت دق صدای گنگ شنیده خواهد شد که ناشی از تجمع مایع در لیگامان پریودنتال می باشد .
– آزمایشهای زنده بودن پالپ : معمولاً منفی خواهند بود اما گاهی اوقات این آزمایشها غیر قابل اعتماد هستند . چرک ممکن است بعنوان یک هادی عمی نماید . از طرف دیگر دندان ممکن است دارای چند ریشه بوده و در یک یا چند کانال آن بافت زنده باقی مانده باشد . دندان ممکن است در نتیجه گسترش و اتساع گاز در حفره پالپ به تست گرما پاسخ مثبت دهد . سرما ممکن است بوسیله کاهش فشار داخل حفره پالپ و بافتهای اپیکالی باعث کاهش درد شود .
– رادیولوژی : در ابتدا عریض شدن فضای PDL همراه با از دست رفتن وضوح لامینادورا رخ می دهد . بدنبال آن افزایش رادیوسنسی پری اپیکال ایجاد می شود نشانه های رادیولوژیک ممکن است با تاخیر ایجاد شوند .
درمان :
اگر چرک تجمع کرده است آبسه را باز کرده و چرک را خارج نمائید ( دندان ها بیش از یک شب نباید باز باقی بمانند ) برش و درنانژ چرک از بافتهای نرم ضروری است ریشه های دندان را باز کرده و آنرا تمیز کرده و بعد آن را پانسمان نمائید .
انفیلتراسیون زیر مخاطی ( ml ۲/۰ – ۱/۰ ) بی حسی موضعی ، بعد از استفاده از مواد بی حسی موضعی ممکن است اجازه برش و خارج کردن چرک را بدهد .انفیلتراسیون به محل عفونت غیر مؤثر بوده و باعث پخش عفونت می شود در صورت امکان بی حسی ناحیه ای باید انجام شود تا باعث کاهش درد شود .
اگر خروج چرک یا خارج نمودن دندان به تاخیر افتاده است و یا در صورت وجود علائم سیستمیک تجویز آنتی بیوتیک ها ممکن است لازم باشد .آنتی بیوتیک ها نیاز به درناژ چرک را از بین نمی برند .
درمان ریشه دندان یا خارج نمودن آن بعد از رفع التهاب حاد انجام می شود . آبسه ای که بنام (( فونیکس )) نامیده می شود ممکن است بصورت دوره های التهابی حاد در طول معالجه ریشه در نتیجه دو باره فعال شدن عفونت موجود یا عفونت مجدد کانالهای ریشه ، رخ دهد .
پریودنتیت ناشی از تروما
ترمیم های جدید اینله ، روکش ، بریج و یا دست دندان انجام شده است ، استفاده از دستگاههای ارتودنسی که اخیراً قرارداده شده و یا تنظیم گردیده اند .
علائم :
-درد بیمار در موقع جویدن یا فشار بخوبی لوکالیزه است بیمار می تواند دندان مورد نظر که در بستن دهان احساس (( بلندی )) می نماید را نشان دهد
-دندان ممکن است مقداری لق بنظر برسد .
– بر روی ترمیم دندانی فلزی جدید علامتی در سطح جونده آن ایجاد می شود که نشان دهنده تماس پیشرس است .
– وجود یک پلاک ارتودنسی یا یک دندان مصنوعی پارسیل جدید .
– دندان ممکن است مقداری لق باشد .
آزمایشهای تشخیصی :
– آزمونهای حیات پالپ : بر خلاف پریودنتیت پری اپیکالی عفونی ، دندان پاسخ طبیعی به سرما ، گرما و آزمایشهای الکتریکی می دهد .
-حساسیت کمی در دق وجود دارد و یک صدای گنگ در موقع دق بدلیل التهاب ترماتیک لیگامان پریودنتال وجود دارد .
– با استفاده از کاغذ آرتیکولاتور ، تماس های اکلوزالی تعیین کنید .
درمان :
تنظیم اکلوزالی هر ترمیمی لازم است. جهت تنظیم وسایل ارتودنسی یا دندان مصنوعی بیمار رابه متخصص ارتودنسی و یا پروتز ارجاع دهید .
پریودنتیت اپیکالی مزمن ( گرانولوم اپیکالی )
تاریخچه پزشکی : ندارد
تاریخچه دندانپزشکی : ترمیم وسیع ، پینها ، درمانهای ریشه ناقص و غیره
علائم :
-درد غیر معمول است اما اگر رخ دهد بشکل درد گنگ و ضربان دار است و موضع آن بخوبی مشخص نمی شود اگر یک سینوس وجود داشته باشد ، ممکن است گاهی اوقات ترشح چرک مزه بدی را ایجاد کند .
– ترمیمهای وسیع دندان ممکن است تغییر رنگ داده شود و سینوس دندانی ممکن است وجود داشته باشد .
آزمایشهای تشخیصی
–احتمالاً حساسیت کمی به دق وجود دارد و یک صدای گنگ در دق وجود دارد.
– آزمایش زنده بودن پالپ : معمولاً منفی است گرما ممکن است گاهی اوقات باعث درد شود که بدلیل خروج و انبساط گازها در حفره پالپ می باشد .
– رادیوگرافی ها : یک رایولوسنسی اپیکالی حاضر خواهد بود که ممکن است وسیع شود و از لحاظ محدوده بخوبی مشخص شود یک درما ن ریشه ناقص قبلی ممکن است دیده شود .
-مخروط گوتاپرگا در طول مسیر مجرای سینوسی وارد شده و بطرف اپکس دندان مبتلا حرکت می کند . این حالت در کلیشه رادیوگرافی قابل مشاهده بوده و یک روش تشخیصی سفید به حساب می آید .
درمان :
– درمان ریشه یا خارج نمودن دندان
-درمان جراحی نوک ریشه بعد از اینکه درمان ریشه تا موفق یا غیر ممکن یا غیر عملی بود ( مثل وجود پست و کور ) مورد تجویز دارد .
سیر حرکت چرک
-سیر حرکت چرک در عفونت های اطراف ریشه بستگی به روابط آنالومیک دارد ( شکل ۲-۵)
-دندانهای خلفی فک بالا – چرک از میان صفحه باکالی می گذرد و معمولاً به زیر چسبندگی عضله بوکسیتاتور می رسد . بنابراین چرک اغلب در داخل دهان در شیار باکالی خارج می شود.
-شکل ۲-۵: مسیرهای حرکت چرک از یک ضایعه پری اپیکال
-گاهی اوقات ، انتهای ریشه ( مثل کانین بالا یا انتهای ریشه مولر اول ) ممکن است بالای چسبندگی عضله بوکسیانتور باشند . در این مورد چرک خارج دهانی و بسمت صورت خارج می شود .
ریشه پلاتالی مولر اول ماگزیلا
بصورت پالاتائی در ناحیه کام قرار دارد بنابراین چرک اغلب بسمت کام سخت خارج می شود . بدلیل نزدیکی ، چرک ممکن است به قسمت کف حفره سینوس بندرت بسمت بینی خارج شود .
سانترالهای فک بالا
چرک از شایر لابیالی یا بندرت از کف بینی خارج می شود .
لترالهای فک بالا
انتهای ریشه این دندان بسمت پالاتالی است . در این مورد ، چرک بسمت قدام کام سخت را ه پیدا می کند اکثر دندانهای پایین انتهای ریشه این دندانها بالای عضله بوکسیناتور هستند . بنابراین ، چرک داخل دهان در شیار باکالی خارج می شود با این وجود در دندانهای قدامی پایین ، انتهای ریشه ممکن است زیر چسبندگی عضله چانه ای بوده و چرک در چانه خارج شود .
مولرهای دوم و سوم فک پایین ـ انتهای ریشه این دندانها به دیواره لینگوالی بدنه مندیبل نسبت به دیواره باکالی آن نزدیکتر هستند . بنابراین چرک بصورت لینگوالی خارج می شود . از آنجایی که انتهای ریشه این دندانها اغلب در زیر عضله مایلوهیوئید هستند ، چرک ممکن است به فضای تحت فکی راه پیدا نماید و ممکن است در گردن باز شود . مولر اول فک پائین : انتهای ریشه این دنان ممکن است زیر عضله بوکسیناتور باشد . بنابراین ، چرک ممکن است بسمت خارج دهان در روی صورت راه پیدا کند .
پریودنتیت حاد با منشا لثه ای ( آبسه پارادونتال / پریودنتال جانبی )
تاریخچه پزشکی : بیشتر در بیماران دیابتیک یا بیماران با نقص ایمنی دیده می شود .
تاریخچه دندانپزشکی : تاریخچه ای از بیماری لثه ای ، آبسه ، از دست دادن دندان ، حرکت دندانی/ لقی دندانی و غفلت از سلامت دندانها وجود دارد .
علائم :
-درد ضربان دار و گنگ مداوم که موضع آن بخوبی مشخص است .
– دندان مبتلا و احتمالاً سایر دندانها ممکن است لق باشند .
– یک مزه بد همراه با ترشح چرک در داخل دهان وجود دارد .
– یک تورم دردناک ممکن است در دهان وجود داشته باشد .
-تورم خارج دهانی بندرت وجود دارد .
– دندان ممکن است در جویدن و گاز گرفتن دردناک باشد و ممکن است بلندتر از سایر دندانها بنظر برسد .
– دندانها لق بوده و دارای پاکت عمیق هستند .
– بهداشت ضعیف دهانی و تجمع جرم در دهان وجود دارد .
-سینوس چرکی ممکن است وجود داشته و یا چرک ممکن است از داخل پاکت دهانی درناژ شود .
– قرار دادن پروب جهت اندازه گیری عمق پاکت باعث خروج چرک می شود .
– پروب کردن سینوس ممکن است یک پاکت عمیق را نشان دهد .
– دندان ممکن است بالاتر از اکلوژن بنظر برسد .
آزمایشهای تشخیصی :
-تست زنده بودن پالپ : بر خلاف پریودنتیت اپیکالی با منشاء پالپی ، آزمایشهای زنده بودن پالپ مثبت هستند .
– حساسیت به دق ، بخصوص در نیروهای جانبی وجود دارد . دق بدلیل تجمع مایع در PDL بصورت صدای گنگ خواهد بود .
رادیوگرافی ها :تحلیل استخوان ژنرالیزه را بصورت الگوی تحلیل افقی و عمودی نشان خواهد داد .
درمان :
– بوسیله برش جراحی ؛ درناژ چرک از عمق پاکت پریو را فراهم نمائید .
-آموزش بهداشت دهانی را به بیمار بدهید و دهان شویه کلرهگزیدین و آب نمک گرم را به بیمار سفارش نمائید . آنتی بیوتیک ها لازم نیستند مگر اینکه علائم سیستمیک وجود داشته باشند .
-بیماری زمینه ای لثه را درمان نمائید . دندانهایی را که نمی توان حفظ کرد باید بعد از رفع علائم حاد خارج نمود .
ضایعات پریو – اندو
دندانهای مؤثر بطور شایعی گرفتار می شوند . این ضایعات اغلب فورکا و کانالهای جانب را در بر می گیرند .
ضایعات با منشاء اولیه پریودنتال :
-ضایعه انتهای ریشه از لیگامان پریودنتال می گذرد و باعث ترشح چرک از لبه لثه ای می شود .
–ضایعه پالپی از میان کانالهای جانبی می گذرد .
–پرفوراسیون ریشه ای درخلال درمان ریشه یا در ضمن انجام پست و کور
–شکستگی عمودی ریشه
–شکستگی افقی ریشه در ارتباط با شیار لثه ای .
– ضایعات ممکن است اتیولوژی متفاوت داشته باشند ولی در یک دندان خاص دیده شوند. بنابراین یک ضایعه اندودنتیک ممکن است شبیه ضایعه پریودنتال باشد ، همانطور که ضایعه پریودنتال ممکن است شبیه یک ضایعه اندودنتیک باشد .
علائم و نشانه ها :
( بسته به اتیولوژی آن ) همانند پریودنتیت پیکالی یا جانبی یا ترکیب این دو مورد می باشد .
آزمایشهای تشخیصی :
-تست زنده بودن پالپ : اگر بطور اولیه مشکل اندو یا اندو – پریو بصورت ترکیبی وجود داشته باشد هیچ پاسخی دیده نمی شود . اگر مشکل بطور اولیه پریودنتالی باشد پاسخ دیده خواهد شد .
– حساسیت دیده می شود ویک صدای گنگ در دق وجود دارد .
-رادیوگرافی ها : گوتاپرکا در عمق پاکت دندانی به انتهای ریشه می رسد .
درمان :
– پاکت عمیق تا انتهای ریشه دندان – پالپ زنده
– درمان پریو لازم است .
– پاکت عمق تا انتهای ریشه دندان – پالپ غیر زنده
-درمان ریشه بعلاوه درمان پریو لازم است ( ابتدا درمان ریشه )
-خارج نمودن دندانهایی که قابل نگهداری نیست لازم می باشد .
درد لثه ای را بشناسیم
ژنژیویت تروماتیک
یک التهاب موضعی لثه که در اثر عوامل فیزیک ( مثل مسواک ، استخوان ماهی )، شیمیایی ( مثل سوختگی اسپرین ) یا ترومای الکتریکی ( بصورت نادر ) ایجاد می شود.
درمان :
کاهش ریسک عفونت بوسیله دهان شویه آب نمک گرم به گلرهگزیدین
ژنژیویت زخمی نکروزه حاد ( ANUG )
-یک بیماری عفونی که بوسیله زخم پیشرونده پاپیلای دندانی مشخص می شود . زخمها از نوک پاپیلا شروع می شود اما در امتداد مارژین لثه ای گسترش می یابد و ممکن است سبب تخریب وسیع بافتهای لثه ای شود .
-بیماری بوسیله میکروار گانیسمهای بی هوازی گرم منفی ایجاد می شود . احتمالاً یک عفونت فرصت طلب است که در زمان کاهش مقاومت میزبان ایجاد می شود .
– افراد جوان یا میانسال بیشتر در این بیماری گرفتار می شوند و این بیماری احتمالاً در مردان شایع تر است بروز‌آن در بچه ها غیر معمول است و وقتی ایجاد شود با بیماری هرپس اولیه قابل اشتباه است .
تاریخچه پزشکی :
افراد سیگاری ( سیگار باعث کاهش جریان خون لثه ای می شود ) الکلی ها ، استرس های سایکولوژیک عفونت راه تنفسی فوقانی و افرادی که از لحاظ سیستم ایمنی ضعیف هستند ( مثل بیماران HIV ) بیشتر به این بیماری مبتلا می شوند .
علائم :
-حساسیت به لمس متوسط تا شدید بافت لثه ای که هنگام غذا خوردن و مسواک زدن باعث درد می شود.
– درد به صورت گنگ بوده و گاهی اوقات با بوی بد دهانی و طعم فلزی دهانی همراه است .
تاریخچه دندانپزشکی :
مراقبت نامنظم و بی توجه از دندانها ، و بهداشت ضعیف دهانی و دندانی دیده می شود . لثه ها بطور خودبخود خونریزی می نماید .
نشانه ها :
-معمولاً عدم توجه به دندانها همراه با پلاک دندانی و جرم قابل مشاهده است . با این وجود در بیماران با ضعف سیستم ایمنی ، ANUG ممکن است با وجود بهداشت مناسب گسترش یابد .
-بوی بد دهانی بدلیل تجمع محصولات باکتریهای بی هوازی و بافت نکروتیک می باشد.
-مارژین لثه ای زخمی شده ، همراه با تخریب پاپیلای بین دندانی که اغلب بشکل پانچ شده است ، دیده می شود .
– یک خط پسود و ممبران ( غشای کاذب ) خاکستری در روی بافت های لثه ای دیده می شود .
– اگر غشای پسودوممبران برداشته شود خونریزی فراوان رخ می دهد .
– بیماری به بافتهای لثه ای محدود می شود ، گرفتاری مخاطی فقط در بیمارانی که از لحاظ سیستم ایمنی ضعیف هستند یا کسانی که دچار سوء تغذیه هستند دیده می شود .
-تب ، بیحالی و لنفادتوپاتی گردنی در ANUG غیر شایع هستند .
آزمایشهای تشخیصی
-ارگانیسم های گرم منفی در اسمیر دیده می شود .
– اگر بیماری شدید باشد یا بصورت عود کننده همراه با علائم سیستمیک ، آزمایشهای خونی جهت رد نمودن لوکمی و سایر موارد ضعف سیستم ایمنی لازم می باشد .
درمان :
-دبریدمان و شستشوی بافتها تا آنجا که برای بیمار قابل تحمل است .
-مترونیدازول ۲۰۰ میلی گرم سه بار در روز برای پنج روز و دهان شویه هیدروژن پراکساید که به نسبت ۴/۱ رقیق شده است یا دهان شویه کلرهگزیدن
-بهداشت دهان را کاملاً فراهم نموده و جرمگیری و پولیش دندانها را بعد از رفع مرحله حاد انجام دهید .
– کشیدن سیگار را کاهش داده یا اجتناب نمائید .
پری کرونیت حاد :
یک عفونت باکتریایی بافتهای اطراف دندان های نیمه روئیده است . ارتباط با دهان اجازه عفونت پاکت اطراف دندان نیمه روئیده را می دهد .
مولر سوم مندیبل بیشترین دندان درگیر هستند . تروما از مولرهای فک بالا به بافت لثه ای و اپرکلوم دندان فک پائین یک فاکتور کمک کننده مهم است .
تاریخچه پزشکی : استرس سایکولوژیک و عفونت های راه تنفسی فوقانی ممکن است مستعد کننده این وضعیت باشند . این شرایط در پائیز و بهار شایع تر است و ناشی از امتحانات دانشگاه می باشد .
تاریخچه دندانی : وجود مولر سوم نیمه نهفته
بندرت همراه با دیگر دندانهای دائمی روئیده پری کرونیت حاد دیده می شود . بنابراین ، حداکثر سن شیوع در حدود ۲۰ سالگی است .
علائم :
-درد دندانی گنگ ضربان دار که بخوبی در ناحیه مولر سوم لوکالیزه شده است . بیمار ناحیه درگیر را می تواند نشان دهد . تورم ممکن است در پشت زاویه فک پائین رخ دهد .
-ممکن است باز شدن دهان مشکل شود و درد موقع بلع وجود داشته باشد .
-بیمار بطور کلی احساس نامطلوبی دارد . ( اگر لنف تودهای ناحیه تحت فکی تحت تاثیر قرار بگیرند ) درد گردن و فک ممکن است وجود داشته باشد .
-تریسموس ، معاینه داخل دهانی اغلب مشکل است .
-تورم داخل دهانی ممکن است به زاویه فک پایین گسترش یابد .
-از لحاظ خارج دهانی ممکن است لنفادنویاتی گردنی فوقانی و تحت فکی حساس وجود داشته باشد .
– اپرکلوم و بافت لثه ای در ناحیه مولر سوم متورم شده است و خروج چرک ممکن است در زیر اپرکسوم دیده شود . دندان عقل بالا بر روی اپرکلوم ملتهب دندان مولر پائین بسته می شود .
-تب ممکن است وجود داشته باشد .
آزمایشهای تشخیصی :
-مولر سوم ، اگر مشاهده نشود ، در موقع پروب کردن قابل لمس است . دندانهایی که بطور کامل نروئیده اند و هیچ گونه ارتباطی با دهان ندارند ، سبب درد نمی شوند .
-در معاینه لنف نودها : لنفادنوپاتی گردنی پیدا خواهد شد .
-رادیوگرافی ها : دندان عقل نیمه نهفته با یک فضای فولیکولار بزرگ شده در اطراف تاج دندان دیده می شود .
درمان :
-دندان عقل بالا را از تماس با اپرکلوم لثه ای خارج نمائید یا اینکه دندان عقل بالا را خارج نمائید . زیر فلپ را با سرم گرم ، دهان شویه کلرهگزیدین یا ژل آن شستشو دهید .
-آنتی بیوتیک ها :اگر لنفادنوپاتی یا علائم سیستمیک دیده شود بطور مشخص مترونیدازول یا پنی سیلین V باید تجویز شود . دهان شویه آب نمک گرم ممکن است هر دو ساعت استفاده شود.
-مولر سوم فک پایین را ( اگر لازم باشد ) بعد از رفع علائم حاد خارج نمائید . بدلیل انیکه ریسک گسترش عفونت و وقوع حفره خشک وجود دارد .
-چرک ممکن است به فضای اطراف لوزه ای ، فضای حلقی جانبی ، فضای رجلی و یا به شیار باکالی مندیبولار راه یابد ، بطور جانشین ، چرک ممکن است به طرف خارجی به عضله یوکسیناتور نفوذ کرده و بداخل فضای پاروتید وارد شود یا اینکه به سمت صورت راه پیدا کند .
آبسه های مهاجر شیار باکالی :
گهگاهی ، چرک در ناحیه مولر سوم از زیر مخاط و از شیارها بین بدنه فک پایین و ریج مایل خارجی عبور کرده و در شیار باکالی مجاور مولر اول تخلیه می شود . وقتی درمان به تاخیر بیفتد ، یک سینوس داخل دهانی ممکن است دیده شود .
دندان در آوردن ( Teething )
پری کرونیت در اطراف دندانهای در حال رویش ( معمولاً دندانهای شیری ) دیده می شود .
تاریخچه پزشکی : احتمالاً یک عفونت ویروسی همزمان با آن ایجاد می شود .
· این شرایط خود بخود محدود شونده است . معمولاً نیاز به درمان ندارد .اگر شدید باشد ، یک ژل بی حس کننده ( مثل لینگوکائین ) ممکن است مفید باشد .
ژنژیویت دسکواماتیو :
-ترم دسکواماتیو یک لفظ توصیفی است و بعنوان تشخیص به حساب نمی آید . این ترم وقتی استفاده می شود که لثه قرمز و یا جریحه دار است .
– عواملی که باعث ژنژیویت دسکواماتیو می شوند شامل لیکن پلان و یا پیمفیگوئید مخاطی ، می باشند .
-تشخیص علت باید بوسیله بیوپسی تائید شود .
درد استخوانی
حفره خشک چیست؟
شایع ترین عارضه خارج نمودن دندان است . کاهش خونرسانی ، عفونت و ترومای ناشی از خارج نمودن دندان فاکتورهای مستعد کننده هستند .
تاریخچه پزشکی : رادیوتراپی احتمالی فکین و بیماری پاژت
تاریخچه دندانی : خارج نمودن دندانی اخیر معمولاً دندان مولر فک پایین ، مخصوصاً یک دندان عقل نهفته ، ۲ تا ۴ روز قبل .
حفره خشک بندرت در فک بالا دیده می شود .
علائم :
-درد ضربان دار ، گنگ ، مداوم و عمیق استخوانی در منطقه خارج نمودن دندانی است ، اغلب با بوی بد دهان همراه می شود .
-دردی که چند روز بعد از خارج نمودن دندان حاصل می شود ، معمولاً ناشی از ایجاد حفره خشک است .
-مکان حفره خشک در لمس و موقع غذا خوردن دردناک است .
–بوی بد دهان شایع است .
– امتحان حفره دندانی نشان دهنده تخریب لخته خونی است و حفره دندانی خالی است و یا حاوی مواد غذایی است .
– لثه اطراف حفره دندانی قرمز و دارای التهاب است .
– وقتی مواد غذایی ( دبری ها ) شسته شود : استخوان نکروزه سفید ممکن است در حفره دندانی دیده شود .
درمان :
-دبری ها را برداشته و حفره دندانی را با سرم شستشو دهید .
– حفره دندانی را با Alvogyl بپوشانید .
– بیمار را آگاه نمائید که درد ممکن است بیش از یک هفته پایدار بماند .
-مسکن ها ممکن است لازم شود .
درد ناشی از دندان مصنوعی
ممکن است ناشی از تطابق نامناسب یابیسهای با گسترش زیاده از حد ، خطاهای اکلوژن ، فشار در روی برآمدگی های استخوانی یا فشار بر روی اعصاب ( مثل عصب منتال ) و رویش دندانها و ریشه های آن در زیر بیس دندان مصنوعی باشد .
علائم :
-درد هنگام غذا خوردن
– درد هنگام فشار در روی دندانهای پروتز در ناحیه درگیر
– اریتم و زخم مخاط در حاشیه دندان مصنوعی
– وجود دندان و یا ریشه های آن زیر دندان مصنوعی
-ریجهای آلوئولار تیز
درمان :
حذف علت
